Francja

Państwo odgrywa ważną rolę w zarządzaniu oświatą, jako że zgodnie z długoletnią tradycją, francuski system edukacji jest scentralizowany. O organizacji i finansowaniu edukacji decyduje rząd. Systemem edukacji kieruje Ministerstwo Edukacji Narodowej, Szkolnictwa Wyższego i Badań Naukowych. Ministerstwo opracowuje szczegółowe programy nauczania dla wszystkich poziomów edukacji; organizuje procedurę naboru nauczycieli, definiuje treści kształcenia, rekrutuje nauczycieli, którzy uzyskują status urzędników państwowych, zapewnia im doskonalenie zawodowe; rekrutuje i szkoli inspektorów odpowiedzialnych za kontrolę jakości systemu oświaty; jest głównym organem finansującym system edukacji publicznej i dotuje „szkoły prywatne, z którymi zawarło umowy”, do których uczęszcza około 20% uczniów.

Niemniej jednak na szczeblu lokalnym i od początku procesu decentralizacji kompetencji w zakresie administrowania systemem oświaty, jaki miał miejsce w latach 80-tych ubiegłego wieku, władze lokalne odgrywają coraz większą rolę w zarządzaniu oświatą, zapewniając sprawne funkcjonowanie systemu (budowa i utrzymanie budynków szkolnych, transport szkolny, dostawa pomocy dydaktycznych itp.).

Językiem nauczania jest język francuski. Edukacja publiczna jest świecka i bezpłatna.

Francja ma długoletnią tradycję edukacji przedszkolnej. Przez ostatnie dwadzieścia lat niemal wszystkie dzieci w wieku od trzech do sześciu lat uczęszczały do przedszkola (école maternelle), pomimo tego, że edukacja na tym poziomie nie jest obowiązkowa. Zatem przedszkola stanowią integralną część francuskiego systemu edukacji i podlegają Ministerstwu Edukacji Narodowej, Szkolnictwa Wyższego i Badań Naukowych, które ustala programy nauczania.

Do ukończenia 15. roku życia, wszyscy uczniowie we Francji uczęszczają do collège unique (ISCED 2), gdzie uczą się tych samych przedmiotów. Pierwszy etap specjalizacji ma miejsce po ukończeniu szkoły średniej I stopnia (collège), kiedy to  uczniowie wybierają szkoły średnie II stopnia ogólnokształcące, o profilu technicznym lub zawodowym (lycées). Wszystkie te szkoły przez trzy lata przygotowują uczniów do egzaminu maturalnego (baccalauréat) oznaczającego ukończenie kształcenia średniego. Uczniowie, którzy pomyślnie zdali egzamin otrzymują świadectwo baccalauréat (o profilu ogólnokształcącym, technicznym lub zawodowym), które uprawnia do ubiegania się o przyjęcie do szkoły wyższej.

Szkolnictwo wyższe charakteryzuje się współistnieniem dwóch systemów: uniwersytetów oraz sektora pozauniwersyteckiego, w tym w szczególności elitarnych szkół wyższych (Grandes Écoles).

Szkoły policealne nie są popularne we Francji: W 2014 r. mniej niż 10.000 absolwentów uzyskało jeden z dwóch dyplomów dostępnych na poziomie ISCED 4 we francuskim systemie edukacji.

W 2014 r. francuski system edukacji zapewnił kształcenie około 15,4 mln uczniów, studentów i osób uczących się zawodu (stanowiącym około 23% populacji kraju). W tym samym roku, łączne nakłady finansowe na edukację oszacowano na 146 mld euro (co odpowiada 6,8% Produktu Krajowego Brutto).

DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI

OBOWIĄZEK SZKOLNY

Edukacja jest obowiązkowa i bezpłatna od 6. roku życia do ukończenia 16 lat; obejmuje 5 lat nauki w szkole podstawowej plus 5 lat kształcenia na poziomie szkoły średniej: cztery lata w collège (szkoła średnia I stopnia), a następnie jeden rok w lycée (szkoła średnia II stopnia).
Następnie uczniowie mogą kontynuować naukę w ostatniej klasie lycée i podjąć studia. Dostęp do szkolnictwa wyższego jest uwarunkowany zdaniem egzaminu państwowego i uzyskaniem świadectwa baccalauréat.

EDUKACJA PRZEDSZKOLNA I SZKOLNICTWO PODSTAWOWE

• Edukacja przedszkolna (przedszkole) jest nieobowiązkowa i bezpłatna. Przeznaczona jest dla wszystkich dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Dzieci w wieku 2 lat mogą zostać przyjęte do przedszkola, pod warunkiem, że są dostępne miejsca. Pomimo tego, że edukacja przedszkolna, z której korzysta prawie 100% dzieci w wieku od 3 lat, jest nieobowiązkowa, to stanowi ona element systemu edukacji;
• Szkolnictwo podstawowe (szkoła podstawowa) jest obowiązkowe i bezpłatne,  obejmuje uczniów w wieku 6-11 lat. Dzieci automatycznie przechodzą do szkoły średniej. Nie ma egzaminów wstępnych.

SZKOLNICTWO ŚREDNIE

Kształcenie na poziomie szkoły średniej obejmuje:

• szkołę średnią I stopnia (collège), która jest obowiązkowa i bezpłatna dla uczniów w wieku 11-15 lat. Po ukończeniu ostatniej, trzeciej klasy (classe de troisième) wydawane jest uczniom krajowe świadectwo brevet które przedstawia ocenę ich wiedzy i umiejętności nabytych w collège. Uczniowie nie muszą zdawać egzaminów, aby przejść do lycée, ponieważ pierwszy rok nauki w lycée (classe de seconde-  druga klasa) jest częścią cyklu kształcenia obowiązkowego.
• szkołę średnią II stopnia (lycée), która jest bezpłatna dla uczniów w wieku 15-18 lat. Po ukończeniu collège uczniowie mogą kontynuować naukę w ramach general baccalauréat i podjąć studia długiego cyklu w ramach szkolnictwa wyższego. Program kształcenia o profilu technicznym prowadzi do uzyskania baccalauréat o profilu technicznym i uprawnia do wstępu na studia wyższe o profilu technicznym. Program kształcenia zawodowego zapewnia kształcenie i szkolenie we współpracy z przedstawicielami biznesu i pracodawców. . Uczniowie uczęszczający do szkoły o profilu zawodowym uzyskują świadectwo Certificate d’Aptitude Professionnel (CAP) po 2 latach nauki lub baccalauréat zawodowy po 3 latach nauki.

SZKOLNICTWO WYŻSZE

Szkolnictwo wyższe charakteryzuje się współistnieniem dwóch systemów:

• uniwersytetów – instytucji publicznych, które przyjmują wszystkich kandydatów, z wyjątkiem politechnik (Instituts Universitaires de Technologie) lub niektórych kursów przygotowujących (classes préparatoires intégrées) do których obowiązuje rekrutacja;
• sektora pozauniwersyteckiego, w tym w szczególności elitarnych szkół wyższych (Grandes Écoles), które rekrutują kandydatów wyłącznie spośród posiadaczy świadectwa baccalauréat, którzy ukończyli dwuletnie classes préparatoires  (dostępne dla wszystkich i prowadzone na bardzo wysokim poziomie).

KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH

System kształcenia dorosłych powstał na początku lat 70. ubiegłego wieku i obejmuje kilku interesariuszy: Państwo, regiony, przedsiębiorstwa i partnerów społecznych. Charakteryzuje się oryginalną strukturą organizacyjną, która umożliwia zawieranie układów zbiorowych i zapewnia warunki przyjęcia, które różnią się w zależności od statusu poszczególnych osób (osoby poszukujące pracy, osoby zatrudnione) i ich wieku (poniżej 26 lat, pomiędzy 26 a 45 lat, powyżej 45 lat).

WYBRANE STATYSTYKI

Rodzaj placówki	Liczba instytucji publicznych w 2016/17	Liczba instytucji prywatnych w 2016/17
Przedszkola (ISCED 0)	14 462	139
Szkoły podstawowe (ISCED 1)	16 608	273
Placówki łączące edukację na poziomie przedszkolnym i podstawowym (ISCED 0+1)	14 678	4 957
Szkoły średnie I stopnia (ISCED 2)	5 295	1 838
Szkoły średnie II stopnia ogólnokształcące i techniczne (ISCED 3)	1 602	1 052
Szkoły średnie II stopnia zawodowe (ISCED 3)	874	624