Belgia – Wspólnota Francuska

PODZIAŁ KOMPETENCJI W NADZOROWANIU SYSTEMU EDUKACJI

Edukacja w Belgii znajduje się w gestii poszczególnych wspólnot, z wyjątkiem trzech obszarów, które pozostały w gestii władz federalnych. A są to:

• określanie wieku początku i końca kształcenia obowiązkowego,
• minimalne wymogi dotyczące przyznawania dyplomów,
• regulacje dotyczące emerytur dla pracowników systemu oświaty.

Nauczanie w każdej wspólnocie odbywa się w języku danej wspólnoty.

W rządzie Wspólnoty Francuskiej Belgii zasiada czterech ministrów zajmujących się opieką nad dziećmi i edukacją: Minister Edukacji (odpowiedzialny za edukację począwszy od etapu przedszkolnego), Minister ds. Wczesnej Edukacji i Opieki, Minister ds. Szkolnictwa Wyższego, Mediów i Badań Naukowych oraz Minister ds. Edukacji na rzecz Awansu Społecznego, Młodzieży, Praw Kobiet i Równości Szans. Piąty minister jest odpowiedzialny za budżet, służbę cywilną i procedury administracyjne dla Wspólnoty Francuskiej. W rządzie Regionu Walońskiego jeden z ministrów jest odpowiedzialny, między innymi, za szkolenia zawodowe.

SWOBODA PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ I WYBÓR SZKOŁY

W Belgii swoboda prowadzenia działalności edukacyjnej jest prawem konstytucyjnym. Każda osoba (prawna) może prowadzić edukację i zakładać szkoły. Rząd ma obowiązek prowadzenia edukacji bezwyznaniowej (pod pewnymi warunkami).

Konstytucja gwarantuje również rodzicom prawo wyboru szkoły. Rodzice i dzieci muszą mieć dostęp do wybranej przez siebie szkoły, znajdującej się w rozsądnej odległości od miejsca zamieszkania.

EDUKACJA DOMOWA

Edukacja szkolna jest obowiązkowa od 6 do 18 roku życia. Obowiązek szkolny w Belgii nie jest równoznaczny z obowiązkiem uczęszczania do szkoły. Rodzice mogą wybrać dla swoich dzieci edukację domową (e-learning).

E-learning oferuje interaktywne moduły kursów edukacyjnych online, które przygotowują do egzaminów certyfikacyjnych.

Osoba ucząca się może zarejestrować się w dowolnym momencie roku w systemie i wybrać interesujący ją program kształcenia. Dostęp do modułów kursu uzyskuje się w dowolnym czasie i miejscu za pośrednictwem platformy szkoleniowej online. Moduły zawierają zróżnicowane treści interaktywne (teksty, obrazy, ścieżki dźwiękowe, filmy wideo, itp.), ćwiczenia do samodzielnego wykonania, zadania domowe i narzędzia do współpracy (czat, fora). Tempo nauki jest elastyczne.

Koszt rejestracji wynosi 25 € za rok. Ta opłata rejestracyjna umożliwia dostęp do platformy z treściami edukacyjnymi, poprzez którą można również współpracować z innymi uczniami oraz odbywać indywidualne korepetycje udzielane przez nauczyciela posiadającego wymagane kwalifikacje. Pod pewnymi warunkami możliwe jest zwolnienie z opłaty rejestracyjnej.

OFERTA EDUKACYJNA

Edukacja jest zorganizowana na różnych zasadach w zależności od sposobu finansowania danego typu kształcenia.

Kształcenie i szkolenia organizowane przez rząd nazywane jest kształceniem oficjalnym. Edukacja i szkolenia organizowane przez osoby lub organizacje prywatne nazywane są edukacją bezpłatną, która jest wspierana finansowo przez rząd.

Niewielka liczba szkół prywatnych działa niezależnie od rządu i nie otrzymuje finansowania na swoją działalność.

We Wspólnocie Francuskiej istnieją trzy typy szkolnictwa:

• Szkolnictwo publiczne prowadzone przez Wspólnotę Francuską. U podstaw edukacji w tym oficjalnym nurcie leży poszanowanie dla poglądów filozoficznych i religijnych wszystkich rodziców;
• Szkolnictwo publiczne wspomagane przez rząd, prowadzone przez władze miejskie lub lokalne;
• Szkolnictwo prywatne wspomagane przez rząd, organizowane przez osoby lub organizacje prywatne. Do tego typu szkolnictwa należą głównie szkoły katolickie. Obok szkół wyznaniowych są to również szkoły alternatywne (działające na podstawie idei Freineta, Montessori lub Steinera), które stosują własne metody nauczania.

Władze danego typu szkoły mogą przystąpić do organizacji parasolowej, która reprezentuje rady szkół w konsultacjach rządowych i oferuje swoim szkołom pomoc np. w zakresie opracowywania programów nauczania i rozkładów zajęć.

PORADNICTWO DLA UCZNIÓW

Uczniowie, rodzice, nauczyciele i dyrekcje szkół mogą korzystać z poradni dla uczniów, które oferują usługi w zakresie poradnictwa szkolnego i zawodowego, wspierania zdrowia i szeroko pojętej profilaktyki. Usługi świadczone przez te ośrodki są bezpłatne i mogą dotyczyć przede wszystkim następujących czterech dziedzin:

• uczenie się i planowanie dalszego kształcenia
• kariera szkolna
• profilaktyka zdrowotna
• rozwój społeczno-emocjonalny

DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI

ETAPY KSZTAŁCENIA

OBOWIĄZEK SZKOLNY

W celu zagwarantowania przestrzegania konstytucyjnego prawa do nauki, obowiązek szkolny obejmuje wszystkie dzieci w wieku od 6 do 18 roku życia zamieszkałe w Belgii.

Do 15 roku życia uczeń musi uczęszczać do szkoły obowiązkowej w pełnym wymiarze godzin. Od 15 roku życia uczniowie mogą uczęszczać do szkoły w niepełnym wymiarze godzin i wybrać ścieżkę kształcenia, która łączy kształcenie zawodowe w niepełnym wymiarze godzin w instytucji edukacyjnej z zatrudnieniem (w niepełnym wymiarze godzin).

KSZTAŁCENIE PODSTAWOWE (ENSEIGNEMENT FONDAMENTAL)

W Belgii ten etap edukacji obejmuje zarówno edukację przedszkolną, jak i edukację w szkole podstawowej.

Do 5 roku życia dziecka edukacja przedszkolna nie jest obowiązkowa, ale jest dostępna dla dzieci w wieku od 2,5 do 6 lat. Uczestniczy w niej większość belgijskich dzieci. Edukacja przedszkolna ma charakter wszechstronny i stymuluje rozwój poznawczy, motoryczny i emocjonalny dzieci.

Edukacja w szkole podstawowej skierowana jest do dzieci w wieku od 6 do 12 lat i obejmuje sześć kolejnych lat szkolnych.

Po pomyślnym ukończeniu edukacji w szkole podstawowej dzieci otrzymują świadectwo ukończenia tej szkoły.

SZKOLNICTWO ŚREDNIE (ENSEIGNEMENT SECONDAIRE)

W Belgii kształcenie w szkole średniej obejmuje młodzież w wieku od 12 do 18 lat. Pełne kształcenie tego typu obejmuje trzy etapy i różne rodzaje kształcenia.

Każdy etap składa się z dwóch klas. Na pierwszym etapie kształcenia obowiązuje wspólny program nauczania. Uczniowie dokonują wyboru profilu dopiero na początku drugiego etapu. Począwszy od drugiego etapu oferowane są cztery różne profile kształcenia: ogólny, techniczny, artystyczny i zawodowy, które składają się z dwóch ścieżek (ścieżka ogólna i ścieżka prowadząca do uzyskania kwalifikacji).

Ścieżka ogólna przygotowuje uczniów do podjęcia studiów wyższych, oferując jednocześnie możliwości wejścia na rynek pracy, natomiast ścieżka prowadząca do uzyskania kwalifikacji przygotowuje uczniów do wejścia na rynek pracy, umożliwiając im jednocześnie kontynuację nauki w szkolnictwie wyższym. Ścieżka prowadzącą do uzyskania kwalifikacji oferuje kształcenie zawodowe. Edukacja techniczna i artystyczna może być zorganizowana w ramach ścieżki ogólnej lub prowadzącej do uzyskania kwalifikacji.

W Belgii świadectwo ukończenia szkoły średniej II stopnia daje pełny dostęp do szkolnictwa wyższego.

KSZTAŁCENIE SPECJALNE (ENSEIGNEMENT SPÉCIALISÉ)

W Belgii, oprócz edukacji ogólnodostępnej, istnieje również edukacja przedszkolna, podstawowa i średnia dla uczniów ze specjalnymi potrzebami. Kształcenie specjalne jest organizowane dla dzieci, które potrzebują tymczasowego lub stałego szczególnego wsparcia z powodu niepełnosprawności fizycznej lub umysłowej, poważnych problemów behawioralnych lub emocjonalnych albo poważnych trudności w uczeniu się.

Od roku 2015 władze Wspólnoty wspierają integrację uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach ogólnodostępnych. Jeśli integracja nie jest możliwa w zwykłej szkole, uczeń jest kierowany do placówki kształcenia specjalnego. Każdemu uczniowi ze specjalnymi potrzebami w ogólnodostępnej szkole podstawowej i na dwóch pierwszych etapach szkoły średniej zapewnia się okresowe wsparcie pracowników szkolnictwa specjalnego. Na wniosek Rady Ogólnej Szkolnictwa Specjalnego wsparcie może zostać rozszerzone, w szczególności w instytucjach szkolnictwa specjalnego, które oferują dostosowaną pedagogikę lub prowadzą specjalne projekty.

SYSTEM KSZTAŁCENIA DUALNEGO

W wieku 15 lub 16 lat uczeń w Belgii może kontynuować kształcenie w systemie naprzemiennej nauki i pracy (dualnym). Wszyscy młodzi ludzie kształcący się w niepełnym wymiarze godzin są zobowiązani do uczestniczenia w nauce i pracy przez co najmniej 28 godzin tygodniowo. Nauka i praca w niepełnym wymiarze godzin jest organizowana w:

• centrum kształcenia niestacjonarnego;
• centrum praktyk zawodowych.

We Wspólnocie Francuskiej, w ramach Centrum Kształcenia Dualnego (CEFA, Centre d’Enseignement et de Formation en Alternance) uczniowie uczęszczają na zajęcia w wymiarze 15 godzin tygodniowo. Zajęcia te są uzupełniane praktykami zawodowymi zgodnymi z wybranym programem. W ramach tego typu kształcenia uczniowie mogą uzyskać takie same świadectwa i kwalifikacje, jak w przypadku uczestnictwa w kształceniu w pełnym wymiarze godzin lub zdobyć odpowiednio niższe poziomy kwalifikacji dzięki dostępnym dla nich specjalnym programom.

We Wspólnocie Francuskiej praktyki zawodowe organizowane są przez IFAPME (Waloński Instytut Kształcenia i Szkolenia Zawodowego dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw) oraz SFPME (Służba Szkoleniowa Małych i Średnich Przedsiębiorstw w Regionie Stołecznym Brukseli). Te dwie instytucje organizują dualne kursy zawodowe realizowane na podstawie “umowy o przyuczenie do zawodu”, które umożliwiają realizację obowiązku szkolnego.

SZKOLNICTWO WYŻSZE

Szkolnictwo wyższe obejmuje programy, które kończą się uzyskaniem tytułu licencjata, magistra i doktora.

Do poziomu szkolnictwa wyższego zalicza się również kształcenie wyższe zawodowe w systemie dualnym.

WYŻSZE SZKOLNICTWO ZAWODOWE W SYSTEMIE DUALNYM (ENSEIGNEMENT SUPÉRIEUR EN ALTERNANCE)

We Wspólnocie Francuskiej wyższe dualne kształcenie zawodowe definiuje się jako “kształcenie, w którym umiejętności potrzebne do uzyskania dyplomu wyższej uczelni są częściowo zdobywane w miejscu pracy, a częściowo w wyższej uczelni”.

Oprócz kształcenia pod nadzorem mistrzów w systemie dualnym, kształcenie jest realizowane również w szkołach wyższych (Hautes Ecoles) i na uniwersytetach.

PROGRAMY LICENCJACKIE (BACHELIER)

Programy licencjackie w Belgii mogą być zorientowane zarówno zawodowo, jak i akademicko. Zawodowo zorientowane programy licencjackie mają na celu przede wszystkim przygotowanie do wykonywania zawodu i oferują bezpośredni dostęp do rynku pracy. Akademickie programy licencjackie koncentrują się na wszechstronnym wykształceniu akademickim lub wykształceniu w dziedzinie sztuki. Ich celem jest umożliwienie absolwentom wstępu na studia magisterskie lub wejścia na rynek pracy.

Program licencjacki trwa 3 lata (180 punktów ECTS).

PROGRAMY MAGISTERSKIE (MASTER)

Programy magisterskie umożliwiają zdobycie zaawansowanej wiedzy naukowej lub artystycznej albo kompetencji, które są potrzebne do niezależnego uprawiania nauki lub sztuki, lub do wykonywania zawodu. Programy kończą się przygotowaniem pracy magisterskiej.

Większość programów magisterskich trwa 2 lata (120 punktów ECTS).

UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE

KSZTAŁCENIE ARTYSTYCZNE W NIEPEŁNYM WYMIARZE GODZIN (ENSEIGNEMENT ARTISTIQUE À HORAIRE RÉDUIT)

Kształcenie artystyczne w niepełnym wymiarze godzin jest kształceniem dodatkowym, skierowanym zarówno do dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Uczestnicy mogą rejestrować się na zasadzie dobrowolności i wnosić opłaty wpisowe. Kształcenie ma na celu formację artystyczną dzieci i dorosłych, a tym samym przyczynia się do rozwoju ich osobowości.

EDUKACJA DOROSŁYCH

Edukacja dorosłych nie jest związana z edukacją szkolną dzieci i młodzieży. Uczestnicy kursów mogą uzyskać uznawany dyplom, kwalifikacje lub certyfikat.

We Wspólnocie Francuskiej kształcenie i szkolenia dla dorosłych odbywają się głównie w dwóch rodzajach instytucji: szkołach i centrach szkoleniowych lub edukacyjnych.