Belgia – Wspólnota Flamandzka

PODZIAŁ KOMPETENCJI W NADZOROWANIU SYSTEMU EDUKACJI

Edukacja w Belgii znajduje się w gestii poszczególnych wspólnot, z wyjątkiem trzech obszarów, które pozostały w gestii władz federalnych. A są to:

• określanie wieku początku i końca kształcenia obowiązkowego,
• minimalne wymogi dotyczące przyznawania dyplomów,
• regulacje dotyczące emerytur dla pracowników systemu oświaty.

Nauczanie w każdej wspólnocie odbywa się w języku danej wspólnoty.

Ministerstwo Edukacji i Szkoleń we Flandrii jest odpowiedzialne za wszystkie etapy edukacji i szkoleń, począwszy od edukacji przedszkolnej. Opieka nad dziećmi należy do kompetencji Ministerstwa Dobrobytu, Zdrowia Publicznego i Rodziny.

SWOBODA PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI EDUKACYJNEJ I WYBÓR SZKOŁY

W Belgii swoboda prowadzenia działalności edukacyjnej jest prawem konstytucyjnym. Każda osoba (prawna) może prowadzić edukację i zakładać szkoły. Rząd ma obowiązek zapewniania dostępu do edukacji bezwyznaniowej.

Konstytucja gwarantuje również rodzicom swobodę wyboru szkoły. Rodzice i dzieci muszą mieć dostęp do wybranej przez siebie szkoły znajdującej się w rozsądnej odległości od miejsca zamieszkania.

EDUKACJA DOMOWA

Edukacja szkolna w Belgii (Wspólnota Flamandzka) jest obowiązkowa od 6 do 18 roku życia. Obowiązek szkolny nie jest jednak równoznaczny z obowiązkiem uczęszczania do szkoły. Rodzice mogą wybrać dla swoich dzieci edukację domową.

Edukacja domowa we Flandrii może być zorganizowana na dwa sposoby:

1. Indywidualne nauczanie domowe: Rodzic może uczyć swoje dzieci sam lub może wyznaczyć prywatnego korepetytora.
2. Zbiorowe nauczanie domowe: dzieci mogą uczęszczać do prywatnej szkoły lub brać udział w zorganizowanym nauczaniu domowym wraz z dziećmi z kilku innych rodzin.

Nauczanie domowe jest finansowane przez osoby, które sprawują władzę rodzicielską lub sprawują prawną lub faktyczną opiekę nad niepełnoletnimi uczniami. Osoba odpowiedzialna za dziecko musi złożyć deklarację o chęci podjęcia edukacji domowej w jednostce Nadzoru nad Edukacją Obowiązkową Agencji Usług Edukacyjnych.

Jeśli rodzic decyduje się na edukację domową, jest zobowiązany do umożliwienia dziecku uczestnictwa w egzaminach organizowanych przez Komisję Egzaminacyjną Wspólnoty Flamandzkiej w określonych terminach. W przypadku, gdy dziecko nie zostanie zgłoszone w terminie lub nie zda egzaminów po maksymalnie dwóch próbach, musi zostać zapisane do regularnej szkoły.

OFERTA EDUKACYJNA

Edukacja jest zorganizowana na różnych zasadach w zależności od sposobu finansowania danego typu kształcenia. Kształcenie i szkolenia organizowane przez rząd nazywane jest kształceniem oficjalnym (officieel onderwijs). Edukacja i szkolenia organizowane przez osoby lub organizacje prywatne nazywane są edukacją bezpłatną (vrij onderwijs), która jest wspomagana finansowo przez rząd.

Niewielka liczba szkół działa niezależnie od rządu i nie otrzymuje funduszy na swoją działalność.

We Flandrii istnieją trzy typy szkolnictwa nazywane sieciami:

1. GO! Education – szkolnictwo publiczne prowadzone przez Wspólnotę Flamandzką. Zgodnie z Konstytucją, w szkołach tych obowiązuje zasada zachowania neutralności światopoglądowej;
2. Szkoły prowadzone przez władze miejskie lub lokalne wspierane finansowo przez rząd;
3. Szkolnictwo prywatne wspierane finansowo przez rząd. Do tego typu szkolnictwa należą głównie szkoły katolickie. Obok szkół wyznaniowych, są to również szkoły alternatywne (działające na podstawie idei Freineta, Montessori lub Steinera), które stosują własne metody nauczania.

Władze danego typu szkół mogą przystąpić do organizacji parasolowej, która reprezentuje rady szkół w konsultacjach rządowych i oferuje swoim szkołom pomoc np. w zakresie opracowywania programów nauczania i rozkładów zajęć.

PORADNICTWO DLA UCZNIÓW

Uczniowie, rodzice, nauczyciele i dyrekcje szkół mogą zwrócić się do poradni dla uczniów, które oferują usługi w zakresie poradnictwa szkolnego i zawodowego, wspierania zdrowia i szeroko pojętej profilaktyki. Usługi świadczone przez te ośrodki są bezpłatne i mogą dotyczyć przede wszystkim następujących czterech dziedzin:

• uczenie się i planowanie dalszego kształcenia
• kariera szkolna
• profilaktyka zdrowotna
• rozwój społeczno-emocjonalny

We Flandrii istnieją 72 ośrodki, które należą do jednej z tych trzech grup placówek. Ośrodki mogą działać w różnych typach szkolnictwa i wspierać różne rodzaje szkół.

DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI

ETAPY KSZTAŁCENIA

OBOWIĄZEK SZKOLNY

W celu zagwarantowania przestrzegania konstytucyjnego prawa do nauki, obowiązek szkolny obejmuje wszystkie dzieci w wieku od 6 do 18 roku życia zamieszkałe w Belgii.

Do 15 roku życia uczeń musi uczęszczać do szkoły obowiązkowej w pełnym wymiarze godzin. Od 15 roku życia uczniowie mogą uczęszczać do szkoły w niepełnym wymiarze godzin i wybrać ścieżkę kształcenia, która łączy kształcenie zawodowe w niepełnym wymiarze godzin w placówce edukacyjnej z zatrudnieniem (w niepełnym wymiarze godzin).

KSZTAŁCENIE PODSTAWOWE

Edukacja podstawowa (basisonderwijs) obejmuje zarówno edukację przedszkolną (kleuteronderwijs), jak i edukację w szkole podstawowej (lager onderwijs).

Edukacja przedszkolna nie jest obowiązkowa, ale jest dostępna dla dzieci w wieku od 2,5 do 6 lat. Uczestniczy w niej większość belgijskich dzieci. Edukacja przedszkolna ma charakter wszechstronny i stymuluje rozwój poznawczy, motoryczny i emocjonalny dzieci.

Edukacja w szkole podstawowej skierowana jest do dzieci w wieku od 6 do 12 lat i obejmuje sześć kolejnych lat szkolnych.

Po pomyślnym ukończeniu edukacji w szkole podstawowej dzieci otrzymują świadectwo ukończenia tej szkoły.

SZKOLNICTWO ŚREDNIE

Szkolnictwo średnie (secundair onderwijs) jest przeznaczone dla młodzieży w wieku od 12 do 18 lat. Pełne kształcenie średnie obejmuje trzy etapy i różne rodzaje kształcenia.

Każdy etap składa się z dwóch klas. Na pierwszym etapie kształcenia obowiązuje wspólny program nauczania. Uczniowie dokonują wyboru profilu dopiero na początku drugiego etapu.

Począwszy od drugiego etapu uczniowie wybierają jeden z czterech profili kształcenia, które są oferowane w następujących typach szkół:

1. Ogólnokształcąca szkoła średnia (GSE), która koncentruje się na wszechstronnym kształceniu ogólnym. Nie przygotowuje uczniów do konkretnego zawodu, ale oferuje solidne podstawy do kontynuowania nauki w ramach szkolnictwa wyższego.
2. Techniczna szkoła średnia (TSE) oferuje przede wszystkim przedmioty ogólne i techniczno-teoretyczne. Po ukończeniu TSE młody człowiek może wykonywać zawód lub kontynuować naukę na studiach wyższych. Ten rodzaj kształcenia obejmuje również szkolenie praktyczne.
3. Średnia szkoła artystyczna łączy wszechstronne wykształcenie ogólne z aktywnym uprawianiem sztuki. Po ukończeniu liceum plastycznego młodzież może wykonywać zawód artystyczny lub kontynuować naukę na studiach wyższych.
4. Szkoła średnia zawodowa (VSE) jest praktycznie zorientowanym rodzajem kształcenia, w którym młody człowiek otrzymuje ogólne wykształcenie, ale nacisk kładziony jest przede wszystkim na naukę konkretnego zawodu.

W Belgii świadectwo ukończenia szkoły średniej II stopnia daje pełny dostęp do szkolnictwa wyższego.

W technicznej szkole średniej i średniej szkole artystycznej programy prowadzące do wejścia na rynek pracy mogą być oferowane po drugiej klasie trzeciego etapu. Od roku 2010 programy te są zgrupowane pod nazwą Secundair-na-secundair (Se-n-Se). Programy Se-n-Se trwają od jednego do trzech semestrów i są prowadzone przez szkoły średnie. Po pomyślnym ukończeniu programu Se-n-Se uczeń otrzymuje świadectwo.

KSZTAŁCENIE SPECJALNE

W Belgii, oprócz edukacji ogólnodostępnej, istnieje również edukacja przedszkolna, podstawowa i średnia dla uczniów ze specjalnymi potrzebami. Kształcenie specjalne jest organizowane dla dzieci, które potrzebują tymczasowego lub stałego szczególnego wsparcia z powodu niepełnosprawności fizycznej lub umysłowej, poważnych problemów behawioralnych lub emocjonalnych albo poważnych trudności w uczeniu się.

W roku 2014 parlament flamandzki uchwalił ustawę dotyczącą przeznaczania środków na rzecz uczniów o szczególnych potrzebach (M-decreet), której celem jest wspieranie edukacji integracyjnej. Ustawa zapewnia środki, które pozwalają uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w pełni, skutecznie i na równych warunkach uczestniczyć w edukacji w szkołach i klasach ogólnodostępnych.

SYSTEM KSZTAŁCENIA DUALNEGO

W wieku 15 lub 16 lat uczeń w Belgii może przejść na system naprzemiennego uczenia się i pracy (dualny). Wszyscy młodzi ludzie objęci kształceniem w niepełnym wymiarze godzin są zobowiązani do uczestniczenia w nauce i pracy przez co najmniej 28 godzin tygodniowo. Nauka i praca w niepełnym wymiarze godzin jest organizowana w:

• centrum kształcenia niestacjonarnego;
• centrum praktyk zawodowych.

W ramach Centrum Kształcenia w Czasie Wolnym (Centrum voor Deeltijds Onderwijs) uczniowie uczęszczają na zajęcia w wymiarze 15 godzin tygodniowo. Zajęcia te są uzupełniane praktykami zawodowymi, według wytycznych danego programu. Uczniowie, którzy nie są jeszcze gotowi do wejścia na rynek pracy, mogą realizować pozostałe 13 godzin w ramach ścieżki przygotowawczej lub projektu pomostowego lub w ramach ścieżki rozwoju osobistego w Centrum Kształcenia (Centrum voor Deeltijdse Vorming).

We Flandrii praktyki organizowane są w centrum szkoleniowym SYNTRA (SYNTRA opleidingscentrum). SYNTRA jest flamandzką agencją ds. szkoleń w zakresie przedsiębiorczości. W celu realizacji praktyk zawodowych uczniowie zawierają porozumienie o programie nauczania, które przewiduje:

• cztery dni tygodniowo szkolenia praktycznego w małym lub średnim przedsiębiorstwie lub u osoby prowadzącej działalność na własny rachunek, oraz
• jeden dzień szkolenia teoretycznego tygodniowo w ośrodku szkoleniowym SYNTRA.

SZKOLNICTWO WYŻSZE

Szkolnictwo wyższe obejmuje programy, które kończą się uzyskaniem tytułu licencjata, magistra i doktora.

Do poziomu szkolnictwa wyższego zalicza się również wyższe szkolnictwo zawodowe.

SZKOLNICTWO WYŻSZE ZAWODOWE

We flamandzkim systemie edukacji funkcjonuje wyższe szkolnictwo zawodowe (Hoger Beroepsonderwijs – HBO5). HBO5 to profesjonalnie ukierunkowane programy klasyfikowane pomiędzy kształceniem średnim a profesjonalnie ukierunkowanymi programami licencjackimi.

LICENCJAT

Programy licencjackie we Flandrii mogą być zorientowane zarówno zawodowo, jak i akademicko. Zawodowo zorientowane programy licencjackie mają na celu przede wszystkim przygotowanie studenta do wykonywania zawodu i oferują bezpośredni dostęp do rynku pracy. Akademickie programy licencjackie koncentrują się na wszechstronnym wykształceniu akademickim lub w dziedzinie sztuki. Ich celem jest umożliwienie wstępu na studia magisterskie lub wejścia na rynek pracy.

Zarówno zawodowe, jak i akademickie programy licencjackie odpowiadają wymiarowi co najmniej 180 punktów ECTS. Na ogół student zalicza 60 punktów ECTS rocznie, ale możliwe są różne warianty.

MAGISTER (MASTER)

Programy magisterskie umożliwiają zdobycie zaawansowanej wiedzy naukowej lub artystycznej albo kompetencji, które są potrzebne do niezależnego uprawiania nauki lub sztuki, lub do wykonywania zawodu. Są one zakończone przygotowaniem pracy magisterskiej.

Program studiów magisterskich obejmuje co najmniej 180 punktów ECTS. Uczelnia może, oprócz ogólnych studiów magisterskich, oferować również studia badawcze (Research Master), które odpowiadają 120 punktom ECTS.

UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE

KSZTAŁCENIE ARTYSTYCZNE W NIEPEŁNYM WYMIARZE GODZIN

Kształcenie artystyczne w niepełnym wymiarze godzin (Deeltijds Kunstonderwijs – DKO) jest kształceniem dodatkowym, skierowanym zarówno do dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Uczestnicy mogą rejestrować się na zasadzie dobrowolności i wnosić opłaty wpisowe. DKO ma na celu formację artystyczną dzieci i dorosłych, a tym samym przyczynia się do rozwoju ich osobowości.

EDUKACJA DOROSŁYCH

Edukacja dorosłych nie jest związana z edukacją szkolną dzieci i młodzieży. Uczestnicy kursów mogą uzyskać uznawany dyplom, kwalifikacje lub certyfikat. Na kursy dla dorosłych mogą zapisać się osoby dorosłe w wieku co najmniej 18 lat oraz młodzież, która ukończyła kształcenie w ramach obowiązku szkolnego.