Słowenia

Słowenia jest demokratyczną republiką parlamentarną.  Stolicą jest największe miasto - Lublana. Państwo ma 2,1 mln mieszkańców i nie jest podzielone na regiony. Słowenia jest członkiem Unii Europejskiej od 2004 roku. Walutą kraju jest euro wprowadzone w roku 2007, w tym samym roku Słowenia dołączyła do strefy Schengen.

GŁÓWNE CECHY SYSTEMU EDUKACJI

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Edukacja w Republice Słowenii jest oferowana przez instytucje publiczne i prywatne. Szkoły publiczne są świeckie i autonomiczne.

Językiem edukacji szkolnej jest słoweński. Członkowie wspólnot narodowych włoskiej i węgierskiej na obszarach mieszanych etnicznie mają prawo do nauki w swoim języku. Konstytucja chroni również status i nadaje specjalne prawa członkom społeczności romskiej.

ZARZĄDZANIE I NADZÓR NAD SYSTEMEM EDUKACJI

W 2023 roku Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu zostało podzielone na dwa ministerstwa (Ministerstwo Edukacji i Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Innowacji). W związku z tym obowiązki związane z nadzorem nad systemem edukacji zostały podzielone między dwa ministerstwa.

Do obszarów nadzorowanych przez Ministerstwo Edukacji należą:

• edukacja szkolna (ISCED 0-5),
• wyższe szkolnictwo zawodowe krótkiego cyklu,
• podstawowa edukacja muzyczna
• edukacja dorosłych.

Obszar nadzorowany przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Edukacji obejmuje:

• szkolnictwo wyższe
• badania naukowe
• technologie
• rozwój i innowacje

Gminy są odpowiedzialne za:

• zakładanie publicznych przedszkoli, szkół podstawowych, szkół muzycznych i internatów dla uczniów
• udzielanie koncesji prywatnym placówkom edukacji przedszkolnej na świadczenie usług publicznych
• zakładanie i finansowanie instytucji edukacji dorosłych
• zatwierdzanie rocznych programów edukacji dorosłych.

DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI

EDUKACJA OBOWIĄZKOWA

Obowiązkowa edukacja (obvezno osnovnošolsko izobraževanje) jest zorganizowana w 9-letniej szkole podstawowej w ramach jednolitej struktury (połączenie poziomów ISCED 1 i 2, czyli edukacji na poziomie szkoły podstawowej i średniej I stopnia), do której uczęszczają uczniowie w wieku od 6 do 15 lat.

EDUKACJA PRZEDSZKOLNA

Edukacja przedszkolna i opieka nad dzieckiem jest zorganizowana w ramach zintegrowanych placówek dla wszystkich dzieci w wieku 1-6 lat (lub do momentu rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej).

Od 11 miesiąca życia dzieci mają prawo do miejsca w przedszkolu dotowanym ze środków publicznych. Edukacja przedszkolna nie jest obowiązkowa, a decyzję o zapisaniu dziecka do przedszkola podejmują rodzice.

Edukację przedszkolną zapewniają przedszkola publiczne i prywatne. Istnieje również system opieki domowej, ale tylko niewielka liczba dzieci z niego korzysta.

SZKOLNICTWO PODSTAWOWE

Szkolnictwo podstawowe w Słowenii jest zorganizowane w ramach jednolitej struktury (łączącej szkołę podstawową i szkołę średnią I stopnia). Uczęszczają do niej dzieci w wieku 6-15 lat.

Istnieją szkoły publiczne i prywatne, ale zaledwie 1% uczniów uczęszcza do placówek prywatnych. Edukacja na tym poziomie jest również realizowana przez placówki specjalizujące się w kształceniu dzieci ze specjalnymi potrzebami.

W związku z rozdziałem kościoła od państwa w szkołach publicznych niedozwolone jest nauczanie religii.

Na koniec klasy 6 i 9 uczniowie przystępują do obowiązkowych egzaminów z trzech przedmiotów. Głównym celem tych egzaminów jest diagnoza jakości nauczania i uczenia się w szkołach oraz zapewnianie uczniom możliwości zdobywania wysokiej jakości wiedzy i kompetencji. Wyniki egzaminów nie wpływają na oceny końcowe z przedmiotów i nie mają bezpośredniego wpływu na dalszą ścieżkę edukacyjną uczniów. Ewentualna reforma systemu egzaminów jest obecnie przedmiotem debaty. Oceniane przedmioty to:

• język ojczysty i matematyka oraz język obcy (w klasie 6)
• w klasie 9 – do trzech przedmiotów wymienionych powyżej dołącza dodatkowy przedmiot określany przez ministra ds. edukacji.

Przystąpienie do egzaminów jest obowiązkowe dla wszystkich uczniów z wyjątkiem uczniów-migrantów w pierwszym roku integracji.

W przypadku słabych wyników w nauce lub innych okoliczności, decyzją rady pedagogicznej lub na wniosek rodziców, uczeń może powtarzać klasę. Uczniowie klas 7 i 8 mogą przejść do następnej klasy, jeśli mają zadowalające oceny ze wszystkich przedmiotów na koniec roku szkolnego. Jeśli uczeń ma trzy oceny negatywne, musi powtarzać klasę.

SZKOLNICTWO ŚREDNIE

Szkolnictwo średnie II stopnia (srednješolsko izobraževanje) trwa od 2 do 5 lat (uczniowie w wieku 15-19 lat). Programy edukacyjne obejmują programy zawodowe, profesjonalne i gimnazjalne (ogólnokształcące).

Szkolnictwo średnie II stopnia dzieli się na:

• kształcenie ogólne: różne rodzaje gimnazjów (szkół średnich ogólnokształcących II stopnia) i programy maturalne (kończące się egzaminem), mające na celu przygotowanie uczniów do studiów wyższych
• kształcenie zawodowe i techniczne: uczniowie zdobywają kwalifikacje do wejścia na rynek pracy. Kształcenie zawodowe i techniczne daje dostęp do szkolnictwa wyższego.

Szkoły średnie II stopnia mogą specjalizować się tylko w jednym rodzaju kształcenia (na przykład w kształceniu ogólnym) lub oferować różnorodne programy.

Uczniowie, którzy pomyślnie spełnią obowiązek szkolny, mogą kontynuować naukę w dowolnej szkole średniej II stopnia. Uczniowie, którzy ukończą co najmniej klasę 7 w ciągu dziewięciu lat obowiązkowej edukacji, mogą kontynuować naukę jedynie w krótkich szkołach średnich II stopnia o charakterze zawodowym.

SZKOLNICTWO WYŻSZE

W Słowenii prawie połowa wszystkich osób w wieku od 19 do 24 lat podejmuje studia wyższe. Większość z nich (78% w roku 2018/19) studiuje w pełnym wymiarze godzin i nie płaci za studia.

Poziom szkolnictwa wyższego obejmuje szkolnictwo wyższe zawodowe o krótkim cyklu kształcenia oraz studia wyższe.

Wyższe szkoły zawodowe, zarówno publiczne, jak i prywatne, realizują programy krótkiego cyklu w ramach szkolnictwa wyższego zawodowego. Ich głównym celem jest przygotowanie studentów do zatrudnienia w gospodarce. Warunkiem przyjęcia jest pomyślnie ukończona szkoła średnia ogólnokształcąca lub techniczna.

Studia wyższe dzielą się na trzy stopnie. Pierwszy stopień obejmuje programy akademickie i zawodowe. Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia można kontynuować studia drugiego stopnia. Ukończenie tego poziomu studiów jest warunkiem przyjęcia na studia trzeciego stopnia, które prowadzą do uzyskania tytułu naukowego doktora. Wyjątkiem od tego wymogu jest ukończenie jednolitych studiów magisterskich, które obejmują co najmniej 300 ECTS. Absolwenci jednolitych studiów magisterskich mogą również ubiegać się o przyjęcie na studia trzeciego stopnia.

Uniwersytety, wydziały i akademie sztuk pięknych mogą oferować wszystkie typy programów studiów wyższych. Wyższe szkoły zawodowe mogą prowadzić programy zawodowe. Mogą one również prowadzić studia drugiego stopnia, ale tylko po spełnieniu ściśle określonych warunków. Wymienione powyżej programy studiów wyższych różnią się czasem trwania i liczbą punktów ECTS:

• wyższe studia zawodowe, krótki cykl: 120 ECTS
• studia pierwszego stopnia (techniczne i uniwersyteckie): 180-240 ECTS
• studia drugiego stopnia/magisterskie: 60-120 ECTS
• jednolite studia magisterskie: 300-360 ECTS
• studia trzeciego stopnia/doktoranckie: 180 ECTS.

EDUKACJA DOROSŁYCH

Istnieje wiele programów i instytucji kształcenia dorosłych. Obok programów formalnych istnieją również oficjalnie uznane programy nieformalne skierowane do specjalnych grup dorosłych, w szczególności tych, którzy muszą poprawić swoje podstawowe kompetencje lub którzy próbują zintegrować się ze społeczeństwem i potrzebują wsparcia.

EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA

Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi uczęszczają do ogólnodostępnych przedszkoli i szkół oraz do szkół i placówek specjalistycznych. Przedszkola i szkoły ogólnodostępne prowadzą kształcenie dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w formie integracyjnej lub w oddzielnych klasach.

WYBRANE STATYSTYKI

Statystyki dotyczące ogólnodostępnych i specjalnych placówek edukacyjnych, 2021/22

(-) nie dotyczy
^a ISCED= International Standard Classification of Education

Źródło: baza National Education Systems Chapter 2.8. Statistics on educational institutions

Statystyki dotyczące liczby uczniów w placówkach edukacyjnych ogólnodostępnych i specjalnych, 2020/21

Źródło: Eurostat - Pupils and students enrolled by education level, sex, type of institution and intensity of participation