Portugalia

Portugalia jest republiką demokratyczną liczącą 10,3 mln ludzi. Stolicą i jednocześnie największym miastem jest Lizbona z liczbą 547 tysięcy mieszkańców. Językiem urzędowym kraju jest portugalski. Portugalia przystąpiła do Unii Europejskiej w 1986 roku, a do strefy Schengen w roku 1995. Walutą kraju jest euro wprowadzone w 2002 roku.

 

GŁÓWNE CECHY SYSTEMU EDUKACJI

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Portugalski system edukacji jest podzielony na

• edukację przedszkolną (od 3 do 6 roku życia)
• edukację podstawową (od 6 do 15 roku życia)
• szkolnictwo średnie II stopnia (od 15 do 18 roku życia).

W ostatnich dziesięcioleciach Portugalia poczyniła ogromne wysiłki na rzecz podniesienia poziomu kwalifikacji ludności, co zaowocowało znacznymi postępami w zakresie:

• zapewnienia powszechnego dostępu do edukacji
• zmniejszenia liczby osób przedwcześnie kończących naukę
• osiągania celów edukacyjnych wyznaczonych przez UE oraz
• znacznej poprawy wyników portugalskich uczniów w międzynarodowych testach porównawczych.

Niemniej jednak kraj nadal boryka się z takimi wyzwaniami, jak wysoki odsetek osób przedwcześnie kończących naukę, które wywodzą się z mniej uprzywilejowanych środowisk społeczno-ekonomicznych oraz deficyt umiejętności wśród dorosłych.

 

ZARZĄDZANIE I NADZÓR NAD SYSTEMEM EDUKACJI

Ministerstwo Edukacji (Ministério da Educação - ME) jest departamentem rządowym odpowiedzialnym za definiowanie i koordynację krajowej polityki edukacyjnej oraz jej ocenę.

Sektor kształcenia zawodowego i edukacji dorosłych podlega dwómministerstwom – Ministerstwu Edukacji oraz Ministerstwu Pracy, Polityki i Solidarności Społecznej (Ministério do Trabalho, Solidariedade e Segurança Social - MTSSS).

Za szkolnictwo wyższe odpowiada Ministerstwo Nauki, Technologii i Szkolnictwa Wyższego (Ministério da Ciência, Tecnologia e Ensino Superior - MCTES).

 

DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI

 

EDUKACJA OBOWIĄZKOWA

Kształcenie obowiązkowe trwa 12 lat, od 6 do 18 roku życia lub do ukończenia szkoły średniej II stopnia (ISCED 3). Edukacja publiczna jest bezpłatna i powszechna od 4. roku życia, włączając w to ostatnie lata przedszkola.

 

EDUKACJA PRZEDSZKOLNA

Edukacja przedszkolna obejmuje dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Uczęszczanie do placówek edukacji przedszkolnej jest dobrowolne, a sieć placówek rozwija się w ramach polityki zapewniania powszechnej dostępności.

Opieka nad dziećmi poniżej 3 roku życia odbywa się w żłobkach. Ten etap nie jest częścią systemu edukacji i leży w gestii Ministerstwa Pracy (MTSSS). Żłobki przyjmują dzieci w wieku od 3 miesięcy do 3 lat, umieszczając je w grupach wiekowych.

 

SZKOLNICTWO PODSTAWOWE

W Portugalii kształcenie podstawowe obejmuje szkolnictwo podstawowe (ISCED 1) i średnie I stopnia (ISCED 2) w ramach jednolitej struktury.  Edukacja podstawowa jest powszechna, obowiązkowa, bezpłatna i trwa 9 lat. Jest podzielona na trzy cykle:

• pierwszy cykl (CITE 1) (klasy od 1 do 4)
• drugi cykl (CITE 1) (klasy od 5 do 6)
• trzeci cykl (CITE 2) odpowiada szkolnictwu średniemu I stopnia (klasy od 7 do 9).

Postępy uczniów są analizowane na koniec każdego roku. Decyzja o przejściu do następnej klasy jest decyzją rady pedagogicznej, ale powtarzanie klasy zdarza się sporadycznie. Uczniowie, którzy pomyślnie ukończą klasę 9. (cykl trzeci), otrzymują dyplom ukończenia kształcenia podstawowego oraz zaświadczenie zawierające wykaz ocen z przedmiotów i egzaminów końcowych.

 

SZKOLNICTWO ŚREDNIE

W pierwszym roku kształcenia na poziomie ISCED 3 (w wieku 15 lat lub starszym) uczniowie mogą wybrać:

• przedmioty ścisłe i humanistyczne
• kursy zawodowe
• inne formy kształcenia i szkolenia.

Kształcenie na poziomie szkoły średniej II stopnia trwa trzy lata i odpowiada klasom 10, 11 i 12 szkoły średniej II stopnia, podzielonym na różne profile – akademickie lub zawodowe. Te ostatnie łączą kształcenie ogólne z kształceniem technicznym i praktykami zawodowymi. Przechodzenie pomiędzy różnymi ścieżkami jest możliwe, każdy profil kształcenia umożliwia też podjęcie studiów wyższych po zdaniu odpowiednich egzaminów krajowych.

 

SZKOLNICTWO POLICEALNE

Szkolnictwo policealne obejmuje zaawansowane szkolenie najczęściej o profilu technicznym ukierunkowane na integrację na rynku pracy. Zwykle trwa rok i jest przeznaczone dla młodych ludzi w wieku powyżej 18 lat, którzy ukończyli 12 lat obowiązkowej szkoły.

Ten poziom wykształcenia można uzyskać poprzez:

• ukończenie specjalistycznych kursów technologicznych (STC)
• odbycie stażu/ praktyki + kursu
• odbycie szkolenia w systemie modułowym
• walidację i certyfikację wcześniej zdobytych kompetencji.

 

SZKOLNICTWO WYŻSZE

Portugalski sektor szkolnictwa wyższego obejmuje dwa rodzaje instytucji - uniwersytety i politechniki. Uniwersytety są zorientowane na oferowanie rzetelnego przygotowania naukowego, podczas gdy politechniki koncentrują się na szkoleniu zawodowym i zaawansowanym szkoleniu technicznym.

W Portugalii obowiązują trzy cykle studiów, które prowadzą do uzyskania trzech różnych stopni akademickich:

• licencjat (Licenciatura) - studia 1 stopnia
• magister (Mestrado) - studia 2 stopnia
• doktorat (Doutoramento) - studia 3 stopnia.

 

EDUKACJA DOROSŁYCH

Jednym z priorytetów rządu jest ożywienie sektora kształcenia i szkoleń dorosłych jako podstawy systemu kwalifikacji, które ma zapewnić ciągłość polityki uczenia się przez całe życie oraz stałą poprawę procesów i wyników uczenia się osób dorosłych.

Program ten dąży do osiągnięcia następujących celów:

• Zwiększenie kwalifikacji siły roboczej i poprawa umiejętności odpowiadających potrzebom rynku pracy
• Ograniczenie analfabetyzmu wśród dorosłych
• Zachęcanie młodych dorosłych do inwestowania  w swoją edukację i szkolenia
• Osiągnięcie poziomów wykształcenia osób dorosłych określonych przez cele europejskie.

 

EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA

System jest przeznaczony dla wszystkich uczniów z szerokim zakresem potrzeb edukacyjnych, priorytetową grupą są osoby:

• które potrzebują specjalnej organizacji  nauczania w szkole dwujęzycznej lub w szkołach dla osób niedowidzących
• z indywidualnym tokiem nauczania.

Zamiast kategoryzować uczniów jako tych ze "specjalnymi potrzebami edukacyjnymi" lub tworzyć specjalne ramy prawne oparte na diagnozach trudności w uczeniu się, edukacja włączająca koncentruje się na reagowaniu na potrzeby edukacyjne uczniów w zakresie ich zdrowia, możliwości zatrudnienia, szkolenia zawodowego i zabezpieczenia społecznego, w sposób komplementarny i zawsze, gdy jest to konieczne.

 

WYBRANE STATYSTYKI

Statystyki dotyczące ogólnodostępnych placówek edukacyjnych, 2020/21

Rodzaj placówki edukacyjnej	Poziom ISCEDa	Liczba placówek edukacyjnych
		Publiczne	Prywatne o uprawnieniach szkół publicznych	Prywatne niezależne	Razem
Przedszkola, inne placówki opieki nad dziećmi	0	17	1 185	582	1 784
Szkoły podstawowe	0, 1, 2	298	45	345	688
Szkoły średnie ogólnokształcące	2, 3, 4	297	2	24	323
Szkoły zawodowe	2, 3, 4	30	0	205	235
Szkoły artystyczne	1, 2, 3	7	6	1	14
Uniwersytety	(-)	(-)	(-)	(-)	272
Politechniki	(-)	(-)	(-)	(-)	155

(-)  brak danych
^a ISCED= International Standard Classification of Education

Źródło: baza National Education Systems Chapter 2.8. Statistics on educational institutions

 

Statystyki dotyczące liczby uczniów w placówkach edukacyjnych ogólnodostępnych i specjalnych, 2020/21

Rodzaj placówki edukacyjnej	Liczba uczniów/studentów
Edukacja przedszkolna	(-)
Szkolnictwo podstawowe	583 173
Szkolnictwo średnie I stopnia	342 869
Szkolnictwo średnie II stopnia	393 689
Szkolnictwo wyższe: licencjat	231 101
Szkolnictwo wyższe: magister	131 036
Doktorat	23 482

Źródło: Eurostat - Pupils and students enrolled by education level, sex, type of institution and intensity of participation