Liechtenstein
Informacje pochodzą z bazy National Education Systems – dostęp lipiec 2023
PODSTAWOWE INFORMACJE
Liechtenstein jest dziedziczną monarchią konstytucyjną, opartą na zasadach demokratycznych i parlamentarnych; władza państwowa jest reprezentowana przez panującego księcia i naród. Z powierzchnią 160 km2 Liechtenstein zajmuje czwarte miejsce wśród najmniejszych krajów w Europie. Stolicą kraju jest Vaduz. Liechtenstein nie jest członkiem Unii Europejskiej, a obowiązującą walutą jest frank szwajcarski.
GŁÓWNE CECHY SYSTEMU EDUKACJI
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA
Na strukturę systemu edukacji w Liechtensteinie wyraźnie wpłynęły sąsiednie systemy edukacji, zwłaszcza szwajcarski. Główne cechy systemu edukacji w Liechtensteinie, takie jak rodzaje szkół, wymagania dotyczące kwalifikacji nauczycieli, terminologia i programy nauczania są dostosowane do tych w Szwajcarii. Większość nauczycieli w Liechtensteinie kształci się w Szwajcarii, ponieważ w kraju nie ma instytucji kształcących nauczycieli. Innym ważnym podobieństwem między systemem edukacji w Liechtensteinie i Szwajcarii jest dualne kształcenie i szkolenie zawodowe realizowane poprzez system praktyk zawodowych, który odgrywa bardzo ważną rolę w obu krajach.
Niewielki rozmiar kraju i mała populacja w Liechtensteinie nie pozwalają państwu oferować w pełni rozwiniętego systemu edukacji i szkolnictwa na wszystkich poziomach. Zwłaszcza w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego, w zaawansowanej edukacji zawodowej oraz w szkolnictwie wyższym Liechtenstein współpracuje z krajami sąsiednimi, przede wszystkim ze Szwajcarią. Miejsca dla studentów na uniwersytetach i w szkołach wyższych są udostępniane na podstawie szeregu umów dwustronnych.
ZARZĄDZANIE I NADZÓR NAD SYSTEMEM EDUKACJI
Za system edukacji w Liechtensteinie odpowiada państwo, tj. szkoły państwowe i prywatne są pod jego nadzorem. Uczęszczanie do szkoły jest obowiązkowe.
ORGANIZACJA I STRUKTURA SYSTEMU EDUKACJI
DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI
EDUKACJA OBOWIĄZKOWA
Okres obowiązku szkolnego wynosi 9 lat i obejmuje 5 lat szkoły podstawowej i 4 lata szkoły średniej I stopnia.
WCZESNA EDUKACJA I OPIEKA
Prawie wszystkie dzieci w wieku od 4 do 5 lat uczęszczają do przedszkola przez 2 lata, podczas których realizowane są główne cele edukacji przedszkolnej.
SZKOLNICTWO PODSTAWOWE
Nauka w pięcioletniej szkole podstawowej jest obowiązkowa i obejmuje uczniów w wieku od 6 do 11 lat.
SZKOLNICTWO ŚREDNIE
Szkolnictwo średnie I stopnia obejmuje trzy typy szkół: Oberschule, Realschule i Gymnasium. Uczniowie są przydzielani do różnych typów szkół średnich na podstawie wyników w nauce. Gymnasium obejmuje szkoły średnie I i II stopnia.
Około 20-25% uczniów w danym roku trafia do gimnazjów, które przygotowują ich do studiów wyższych. Ponadto uczniowie mogą zostać przyjęci do Gymnasium na późniejszym etapie. Uczniowie mogą się tam przenieść po każdym roku nauki w Realschule, albo bez egzaminu, jeśli ich wyniki są odpowiednio wysokie, albo - we wszystkich pozostałych przypadkach - po zdaniu egzaminu. Pod koniec gimnazjum uczniowie przystępują do egzaminów maturalnych. Uzyskanie matury, która gwarantuje dostęp do szkolnictwa wyższego, wymaga 12 lat kształcenia ogólnego.
Po zakończeniu kształcenia obowiązkowego większość absolwentów szkół Oberschule i Realschule rozpoczyna praktykę zawodową zgodnie z systemem dualnym. Po ukończeniu kształcenia i szkolenia zawodowego uczniowie mogą również uzyskać Berufsmaturität (maturę zawodową) w Berufsmaturitätsschule Liechtenstein (BMS II), która daje dostęp do wszystkich instytucji szkolnictwa wyższego w Liechtensteinie i Austrii oraz do uniwersytetów nauk stosowanych w Szwajcarii.
SZKOLNICTWO WYŻSZE
Szkolnictwo wyższe obejmuje akademickie szkolnictwo wyższe oraz wyższe szkoły zawodowe. Liechtenstein nie posiada własnych instytucji zaawansowanego szkolenia zawodowego. Studenci z Liechtensteinu uczestniczą w takich programach w szkołach wyższych w Szwajcarii i Austrii. Akademickie szkolnictwo wyższe obejmuje obecnie trzy instytucje. Ponieważ nie oferują one wszystkich kierunków i dyscyplin naukowych, większość studentów studiuje za granicą (głównie w Szwajcarii). Uznawanie kwalifikacji i dostęp do zagranicznych instytucji edukacyjnych mają zatem ogromne znaczenie dla Liechtensteinu. Oprócz kilku umów ze Szwajcarią i jej kantonami, Liechtenstein współnadzoruje bezpośrednio niektóre instytucje edukacyjne w Szwajcarii, takie jak Eastern Switzerland University of Applied Science i University of Teacher Education in Special Needs w Zurychu.
Zgodnie z prawem wszystkie instytucje szkolnictwa wyższego muszą być akredytowane przez rząd. Akredytację prowadzi agencja ds. zapewniania jakości.
Proces boloński został wdrożony w 2004 r. wraz z całkowitą zmianą ustawy o szkolnictwie wyższym, wprowadzającą system 3-stopniowy dla wszystkich kierunków studiów.
EDUKACJA DOROSŁYCH
Kształcenie i szkolenie dorosłych w Liechtensteinie można podzielić na dwa rodzaje kształcenia – ogólnokształcące i zawodowe. Kursy uzupełniające, a także testy umiejętności dla zawodów regulowanych mają określoną formułę.
Obszar edukacji dorosłych obejmuje szeroką ofertę programów zarówno formalnych prowadzących do uzyskania oficjalnych dyplomów, jak i nieformalnych. Treść kursów jest zróżnicowana - od nauk humanistycznych, przyrodniczych i społecznych, rozwoju osobowości, kreatywności, informatyki, języków, zdrowia, ekonomii i społeczeństwa po kursy zawodowe i specjalistyczne.
Dalsza edukacja zawodowa oferuje możliwości zaktualizowania i pogłębienia kwalifikacji zawodowych lub zdobycia nowych kwalifikacji i zmiany zatrudnienia i/lub kariery zawodowej. Kursy doskonalenia zawodowego, uznane za ważne z punktu widzenia interesu publicznego, mogą uzyskać dotację ze środków publicznych.
Wymagania wstępne, struktura i czas trwania kursu oraz forma certyfikatów zależą od konkretnego programu i rodzaju kształcenia.
EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA
Legislacja zapewnia równe prawa osobom z niepełnosprawnością umysłową i/lub fizyczną oraz dzieciom i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym prawa do uczestnictwa w życiu społecznym i wolnego wyboru sposobu życia. Prawo zabrania wszelkich form dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność fizyczną, umysłową lub psychiczną.
Koncepcja środków zaradczych w systemie edukacji Liechtensteinu wydana przez rząd w 2012 r. określa ogólny system indywidualnego wsparcia i integracji. Plan zawiera przegląd różnych środków wsparcia, w tym:
-
specjalne działania edukacyjne
-
edukacyjne środki zaradcze
-
szkoły specjalne.
W obszarze kształcenia zawodowego prawo stanowi, że dzieci i młode osoby niepełnosprawne muszą otrzymać wykształcenie dostosowane do ich szczególnych potrzeb, zdolności i zainteresowań. Państwo może przyznać dofinansowanie do kosztów związanych ze świadczeniem usług dla osób niepełnosprawnych, w przypadku gdy nie są one w pełni pokrywane przez ubezpieczenie lub inne świadczenia.
WYBRANE STATYSTYKI
Statystyki dotyczące ogólnodostępnych i specjalnych placówek edukacyjnych, 2020/21
|
Rodzaj placówki edukacyjnej |
Poziom ISCEDa |
Liczba placówek edukacyjnych |
|||
|
|
|
Publiczne |
Prywatne o uprawnieniach szkół publicznych |
Prywatne niezależne |
Razem |
|
Placówki opieki dziennej |
0 |
31 |
(-) |
(-) |
9 |
|
Przedszkola, Szkoły podstawowe |
0, 1 |
17 |
14 |
(-) |
3 |
|
Szkoły średnie ogólnokształcące I i II stopnia |
2, 3 |
11 |
10 |
(-) |
1 |
|
Szkoły średnie zawodowe II stopnia |
3 |
1 |
1 |
(-) |
(-) |
(-) nie dotyczy
a ISCED= International Standard Classification of Education
Źródło: baza National Education Systems Chapter 2.8. Statistics on educational institutions
Statystyki dotyczące liczby uczniów w placówkach edukacyjnych ogólnodostępnych i specjalnych, 2020/21
|
Rodzaj placówki edukacyjnej |
Liczba uczniów/studentów |
|
Edukacja przedszkolna |
756 |
|
Szkolnictwo podstawowe |
1984 |
|
Szkolnictwo średnie I stopnia |
1554 |
|
Szkolnictwo średnie II stopnia |
1654 |
|
Szkolnictwo wyższe: licencjat |
433 |
|
Szkolnictwo wyższe: magister |
325 |
|
Doktorat |
213 |