Irlandia
Informacje pochodzą z bazy National Education Systems – dostęp lipiec 2023
PODSTAWOWE INFORMACJE
Irlandia jest demokracją parlamentarną. Konstytucja obowiązująca w Irlandii, zwana w języku irlandzkim Bunreacht na hEireann, została uchwalona w 1937 roku,. Liczba ludności kraju w 2016 roku wynosiła 4 673 700. Językami urzędowymi są angielski i irlandzki. Irlandia jest członkiem Unii Europejskiej od 1973 roku. Jej walutą jest euro wprowadzone w roku 2002.
GŁÓWNE CECHY SYSTEMU EDUKACJI
-
Duża liczba małych szkół (z całkowitej liczby 3 250 szkół podstawowych około 200 to szkoły z 2 nauczycielami, 200 to szkoły z 3 nauczycielami i kolejne 200 - z 4 nauczycielami);
-
Zasada, że wszystkie dzieci w Irlandii są uprawnione do bezpłatnej edukacji w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. Edukacja finansowana przez państwo jest dostępna na wszystkich poziomach, chyba że rodzice/opiekunowie zdecydują się wysłać swoje dziecko do placówki prywatnej;
-
Większość szkół podstawowych jest finansowana przez państwo i zdecydowana większość dzieci uczęszcza do takich szkół, mimo że system szkolnictwa jest przeważająco prywatny w tym sensie, że szkoły podstawowe i większość szkół średnich stanowi własność lokalnych organizacji lub wspólnot wyznaniowych. Jedynie 27 szkół podstawowych i 55 szkół średnich w Irlandii to szkoły płatne.
-
Sektor wczesnej edukacji i opieki nad dziećmi (poza klasami przedszkolnymi w szkołach podstawowych), który otrzymuje znaczące dofinasowanie ze środków publicznych dopiero od 2000 roku. Usługi te są świadczone poza formalnym systemem edukacji w Irlandii przez różnorodne podmioty prywatne, społeczne i wolontariackie w placówkach, które są określane jako żłobki, przedszkola, naíonraí (przedszkola z językiem irlandzkim), grupy zabaw i usługi opieki dziennej. Inwestycje ze środków publicznych w tego rodzaju usługi są realizowane głównie przez Departament ds. Dzieci i Młodzieży (Department of Children and Youth Affairs , DCYA);
-
Dwa języki urzędowe: irlandzki i angielski. Angielski jest językiem nauczania (wykładowym) w większości szkół, natomiast języka irlandzkiego uczniowie uczą się jako przedmiotu w szkole. W wyznaczonych szkołach Gaeltacht wzdłuż zachodniego i południowego wybrzeża, językiem wykładowym jest irlandzki, a angielski jest nauczany równolegle. Istnieje również niewielka liczba szkół średnich z wykładowym irlandzkim na obszarach miejskich poza Gaeltacht.
-
Za prowadzenie polityki edukacyjnej, finansowanie i regulowanie edukacji na wszystkich poziomach systemu odpowiada rządowy Departament edukacji (Department of Education) – odpowiednik ministerstwa edukacji.
ORGANIZACJA I STRUKTURA SYSTEMU EDUKACJI
DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI
STRUKTURA SYSTEMU EDUKACJI W SKRÓCIE
Większość dzieci uczęszcza do szkół podstawowych przez 8 lat - od 4 do 12 roku życia. Następnie przechodzą do wybranej przez siebie szkoły średniej, w której realizują:
-
3-letni program szkolnictwa średniego I stopnia dla uczniów w wieku 12-15 lat, prowadzący do uzyskania świadectwa Junior Certificate (egzamin krajowy nadzorowany przez Państwową Komisję Egzaminacyjną). Od 2017 r. nazwa tego etapu została zmieniona na Junior Cycle Programme of Achievement, a klasyfikacja po jego ukończeniu łączy ocenianie wewnątrzszkolne z oceną z egzaminów państwowych.
-
Opcjonalny roczny program zwany Rokiem Przejściowym (Transition Year) - szacuje się, że 68% uczniów korzysta z tej opcji, która stanowi część kształcenia na poziomie szkoły średniej II stopnia. Osoby, które nie uczestniczą w tym programie, mogą przejść bezpośrednio do dwuletniego programu Leaving Certificate.
-
Dwuletni program Leaving Certificate, który kończy się krajowym egzaminem o tej samej nazwie przeprowadzanym przez Państwową Komisję Egzaminacyjną. Egzamin ten jest równoważny z ukończeniem edukacji na poziomie szkoły średniej II stopnia. Uczniowie zdający Leaving Certificate są zazwyczaj w wieku 16-18 lat.
Uczniowie przedwcześnie kończący naukę mogą przystąpić do 2-letniego programu Youthreach w sektorze Dalszej edukacji (Further Education).
Po ukończeniu programu Leaving Certificate większość uczniów podejmuje studia wyższe (ok. 55%) lub tzw. Dalsze kształcenie lub szkolenie (ok. 28%), a następnie otrzymuje certyfikat lub dyplom ukończenia programu kształcenia/studiów o różnej długości.
EDUKACJA OBOWIĄZKOWA
Edukacja w Irlandii jest obowiązkowa dla dzieci w wieku od 6 do 16 lat lub do momentu ukończenia trzech lat edukacji w szkole średniej. W praktyce jednak normą jest rozpoczynanie nauki w wieku 4 lat, a 99% wszystkich dzieci 5-letnich uczęszcza do szkoły. Około 90% kończy szkołę średnią II stopnia.
WCZESNA OPIEKA I EDUKACJA
Wczesna opieka i edukacja była do niedawna stosunkowo słabo rozwinięta w Irlandii – istniały tylko klasy przedszkolne w szkołach podstawowych. W ostatnich latach poczyniono znaczne postępy w zapewnianiu wysokiej jakości wczesnej opieki i edukacji w Irlandii. Departament Edukacji wspólnie z Departamentem ds. Dzieci, Równości społecznej, Niepełnosprawności i Integracji wdrażają regulacje i rozwiązania w zakresie wczesnej edukacji. Od 2000 r., przy wsparciu z UE, program inwestycji w opiekę i edukację małych dzieci był stopniowo rozbudowywany.
W krajowych ramach polityki na rzecz dzieci i młodzieży na lata 2014-2020 Better Outcomes, Brighter Futures rząd zobowiązał się do dalszego zwiększania inwestycji w wysokiej jakości wczesną opiekę i edukację dla wszystkich dzieci, priorytetowo traktując rodziny o niskich dochodach.
Program "bezpłatnego" roku przedszkolnego trwającego 38 tygodni (w ramach programu wczesnej opieki i edukacji) został po raz pierwszy wprowadzony w styczniu 2010 roku. Od września 2016 r. został rozszerzony do maksymalnie dwóch bezpłatnych lat przedszkolnych dla wszystkich dzieci w wieku od 3 lat i 2 miesięcy do 4 lat i 7 miesięcy (we wrześniu danego roku), z prawem do udziału w zajęciach edukacyjnych opartych na krajowym programie nauczania. Początkowo umożliwienie dostępu do opieki nad dziećmi po nominalnych kosztach, oznaczało, że opieka nad dziećmi w wieku poniżej 3 lat była generalnie finansowana przez rodziców (oprócz placówek wczesnej edukacji na obszarach znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, które otrzymały specjalne dotacje). Jednak, w ramach dążenia do rozwoju usług wczesnej opieki i edukacji wprowadzono od września 2017 r. Universal Childcare Subsidy - powszechną dotację na opiekę nad dziećmi w wieku 0-36 miesięcy. Ponadto dla rodzin o niskich dochodach została uruchomiona specjalna dotacja na opiekę nad dziećmi w wieku do 15 lat.
SZKOLNICTWO PODSTAWOWE
Sektor szkolnictwa podstawowego obejmuje szkoły podstawowe finansowane ze środków publicznych, szkoły specjalne i prywatne. Szkoły finansowane ze środków publicznych obejmują
-
szkoły wyznaniowe,
-
szkoły bezwyznaniowe,
-
szkoły wielowyznaniowe
-
Gaelscoileanna (szkoły z irlandzkim językiem nauczania).
Ze względów historycznych większość szkół podstawowych to szkoły parafialne dotowane ze środków publicznych, choć model ten ulega zmianie. Państwo pokrywa większość kosztów budowy i funkcjonowania szkół podstawowych, ale władze lokalne partycypują w kosztach bieżących. Pensje nauczycieli są wypłacane przez Departament Edukacji, a szkoły są kontrolowane przez Inspektorat działający pod nadzorem tego Departamentu.
Chociaż dzieci nie mają obowiązku uczęszczania do szkoły przed ukończeniem 6. roku życia, prawie wszystkie dzieci rozpoczynają naukę we wrześniu następującym po ich 4. urodzinach. Prawie 40% 4-latków i prawie wszystkie 5-latki są zapisywane do klas przedszkolnych w szkołach podstawowych. Na 8-letni cykl edukacji w szkole podstawowej składają się następujące etapy: młodsze przedszkolaki, starsze przedszkolaki i klasy od pierwszej do szóstej. Uczniowie zazwyczaj przechodzą do szkół ponadpodstawowych w wieku 12 lat.
Ogólne cele edukacji w szkole podstawowej to:
-
Umożliwienie dziecku życia pełnią życia i realizowania swojego potencjału jako niepowtarzalnej jednostki.
-
Umożliwienie dziecku rozwoju jako istoty społecznej poprzez wspólne funkcjonowanie i współpracę z innymi, a tym samym przyczynianie się do dobra społeczeństwa.
-
Przygotowanie dziecka do ciągłego uczenia się.
Program nauczania dla szkół podstawowych ma na celu zapewnienie szerokiego doświadczenia edukacyjnego i zachęca do stosowania różnorodnych podejść do nauczania i uczenia się, które zaspokajają zróżnicowane potrzeby poszczególnych dzieci. Program nauczania ma na celu pielęgnowanie rozwoju dziecka we wszystkich wymiarach jego życia - duchowym, moralnym, poznawczym, emocjonalnym, estetycznym, społecznym i fizycznym.
Program nauczania jest podzielony na następujące kluczowe dziedziny:
-
Język - irlandzki i angielski
-
Matematyka
-
Edukacja społeczna, środowiskowa i naukowa
-
Edukacja artystyczna, w tym sztuki wizualne, muzyka i teatr
-
Wychowanie fizyczne
-
Edukacja społeczna, osobista i zdrowotna.
Istnieją szkoły dla chłopców i dziewcząt, w których uczą się oni oddzielnie, oraz koedukacyjne, w których chłopcy i dziewczęta uczą się razem. Szkoły specjalne są przeznaczone dla uczniów z określonymi rodzajami niepełnosprawności i zaspokajają ich specjalne potrzeby edukacyjne.
SZKOLNICTWO ŚREDNIE
Sektor szkolnictwa ponadpodstawowego obejmuje szkoły średnie, zawodowe, społeczne i ogólnokształcące. Szkoły średnie są własnością prywatną i są zarządzane przez rady powołane przez właścicieli. Szkoły zawodowe są państwowe, natomiast szkoły społeczne i ogólnokształcące mogą być zarządzane przez różne organy.
Edukacja w szkołach ponadpodstawowych składa się z trzyletniego cyklu Junior (szkoła średnia I stopnia), po którym następuje dwu- lub trzyletni cykl Senior (szkoła średnia II stopnia), w zależności od tego, czy uczeń korzysta z opcjonalnego roku przejściowego (Transition Year).
Uczniowie zazwyczaj rozpoczynają etap Junior w wieku 12 lat, a do egzaminu Junior Certificate przystępują po trzech latach. Głównym celem tego etapu jest zrealizowanie przez uczniów zrównoważonego ogólnokształcącego programu kształcenia oraz zdobycie wiedzy i umiejętności, które umożliwią im przejście do edukacji na etapie Senior. Pełny zakres przedmiotów i krótkich kursów dla etapu Junior jest dostępny pod linkiem: View the full range of subjects and short courses for Junior Cycle.
Cykl Senior przeznaczony jest dla uczniów w wieku od 15 do 18 lat. Obejmuje opcjonalny rok przejściowy, który następuje bezpośrednio po cyklu Junior i zapewnia uczniom możliwość udziału w wybranych działaniach edukacyjnych, w tym zdobycie doświadczenia zawodowego, w ciągu roku, który jest wolny od formalnych egzaminów.
Podczas ostatnich dwóch lat etapu Senior uczniowie realizują jeden z trzech programów, z których każdy prowadzi do egzaminu państwowego: ogólnokształcący program prowadzący do uzyskania świadectwa ukończenia szkoły średniej (Leaving Certificate) oraz dwa programy zawodowe – Leaving Certificate Vocational Programme (LCVP) i Leaving Certificate Applied (LCA).
Program ogólnokształcący (Leaving Cetificate Programme)
Egzamin Leaving Certificate jest egzaminem kończącym edukację w szkole ponadpodstawowej i zdają go zwykle uczniowie w wieku 17 lub 18 lat. Uczniowie są zobowiązani do zdawania egzaminów z co najmniej 5 z 30 przedmiotów, z których jednym musi być język irlandzki. Pełna oferta przedmiotów na etapie Senior jest dostępna pod linkiem: View the full range of Senior Cycle subjects.
Program zawodowy (Leaving Certificate Vocational Programme)
Program Leaving Certificate Vocational Programme (LCVP) jest podobny do ogólnokształcącego programu Leaving Certificate Programme, ale koncentruje się na przedmiotach technicznych i dodatkowych modułach zawodowych.
Program stosowany (Leaving Certificate Applied Programme)
Program Leaving Certificate Applied Programme (LCA) to odrębny 2-letni program kształcenia dla tych uczniów, którzy mają trudności z dobraniem przedmiotów egzaminacyjnych w ramach pozostałych programów Leaving Certificate. Jest to program nastawiony na wybory edukacyjne ucznia, uwzględniający podejście międzyprzedmiotowe.
SZKOLNICTWO POLICEALNE (Further education)
Edukacja typu Further education obejmuje ofertę kształcenia i szkoleń, które odbywają się po ukończeniu szkoły średniej drugiego stopnia, ale nie należą do poziomu szkolnictwa wyższego. Istnieje wiele podmiotów świadczących usługi w zakresie Further education i szkoleń dla dorosłych, a wiele różnych szkół, organizacji i instytucji świadczy usługi w zakresie kształcenia ustawicznego i szkoleń dla młodych absolwentów szkół oraz dorosłych. Ten poziom edukacji jest nadzorowany, razem ze szkoleniami dla dorosłych, przez rady ds. edukacji i szkoleń Education and Training Boards (ETBs).
EDUKACJA DOROSŁYCH
Edukacja dorosłych jest regulowana poprzez zapisy prawne w dokumencie Learning for Life - White Paper on Adult Education z 2000 r. Sektor obejmuje różne oferty edukacyjne i szkoleniowe, które są zapewniane i prowadzone przez organizacje pracujące na rzecz podnoszenia kwalifikacji i możliwości przekwalifikowania osób bezrobotnych. Nadrzędnym priorytetem ich działań jest rozwijanie u słuchaczy umiejętności przydatnych w pracy.
Instytucje edukacji dorosłych
Głównym dostawcą oferty Further education i szkoleń dla dorosłych są rady ds. edukacji i szkoleń Education and Training Boards (ETBs). Te dwa poziomy kształcenia w Irlandii mają wspólną pulę programów i są prowadzone przez te same instytucje.
Programy w pełnym wymiarze to:
-
Kursy po uzyskaniu świadectwa ukończenia szkoły (Post Leaving Certificate PLC)
-
Program możliwości szkolenia zawodowego (Vocational Training Opportunities Scheme VTOS)
-
Youthreach.
Programy w niepełnym wymiarze:
-
- Inicjatywa “Powrót do Edukacji” (Back To Education Initiative BTEI)
-
- Program „Umiejętność czytania i pisania dla dorosłych”
-
- Program „Edukacja w społeczności”.
Krajowe ramy kwalifikacji
Certyfikacja w sektorze dalszej edukacji oraz szkolnictwa wyższego jest zgodna z Krajowymi Ramami Kwalifikacji – systematyką kwalifikacji składającą się z 10 poziomów, które są dostosowane do Europejskich Ram Kwalifikacji. Quality and Qualifications Ireland (QQI) zapewnia jakość oferty instytucji Further education / edukacji dorosłych oraz szkolnictwa wyższego, zatwierdza programy edukacyjne i przyznaje kwalifikacje osobom uczącym się.
SZKOLNICTWO WYŻSZE
Sektor szkolnictwa wyższego w Irlandii obejmuje głównie uniwersytety, instytuty technologiczne i kolegia. Istnieje także wiele innych instytucji szkolnictwa wyższego, które prowadzą edukację w specjalistycznych dziedzinach, takich jak sztuka i projektowanie, medycyna, biznes, rozwój obszarów wiejskich, teologia, muzyka i prawo.
Wnioski o przyjęcie na studia licencjackie na uniwersytetach, w szkołach wyższych, instytutach technologicznych i niektórych innych instytucjach szkolnictwa wyższego są przetwarzane przez Centralne Biuro Aplikacji (Central Application Office CAO). Centralny system przetwarzania wniosków ma zapewnić rozpatrywanie ich w sposób skuteczny i sprawiedliwy. Uczestniczące w systemie uczelnie zachowują prawo do podejmowania decyzji w sprawie przyjęć kandydatów.
Higher Education Authority (HEA) jest ustawowym organem planowania i rozwoju szkolnictwa wyższego i badań w Irlandii. HEA ma szerokie uprawnienia doradcze w całym sektorze szkolnictwa wyższego. Ponadto jest organem finansującym działanie uniwersytetów, instytutów technologicznych i innych określonych instytucji szkolnictwa wyższego.
Uniwersytety technologiczne
Krajowa Strategia Szkolnictwa Wyższego do 2030 roku (National Strategy for Higher Education to 2030) zawiera zalecenia dotyczące tworzenia uniwersytetów technologicznych, a proces i kryteria określania uniwersytetu jako technologicznego zostały zdefiniowane w dokumencie Landscape z 2012 roku (2012 Landscape document).
Uniwersytety technologiczne odpowiadają na potrzeby społeczne i gospodarcze swojego regionu i mają angażować się w badania stosowane (na potrzeby gospodarki). Uniwersytety technologiczne mają za zadanie koncentrować się na programach naukowych i technologicznych, które są zorientowane zawodowo i profesjonalnie.
Uniwersytet technologiczny będzie kontynuował misję i przejmuje zadania instytutów technologicznych, kładąc nacisk na oferowanie programów na poziomach EQF od 6 do 8 i badania stosowane. Oczekuje się również, że uniwersytet technologiczny będzie odgrywał kluczową rolę w ułatwianiu dostępu do szkolnictwa wyższego, szczególnie poprzez współpracę z sektorem dalszej edukacji i szkoleń.
EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA
W Irlandii istnieje ustawowe zobowiązanie do wspierania edukacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i tych pochodzących z defaworyzowanych środowisk społecznych.
Wśród zidentyfikowanych priorytetów dla edukacji znajduje się promowanie jakości, adekwatności i inkluzywności poprzez wspieranie szkół w tworzeniu środowiska integracyjnego dla wszystkich uczniów, ukierunkowanie interwencji w sytuacji nierównych szans edukacyjnych, zaspokajanie potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, doskonalenie i rozwój zawodowy nauczycieli, ciągłe dostosowywanie programów nauczania, ocenę pracy szkół i poprawę jej jakości, zapewnianie wysokiej jakości zakwaterowania w szkołach internatem, wsparcie administracyjne i finansowe. W tym kontekście Krajowa Rada Edukacji Specjalnej (The National Council for Special Education, NCSE) zapewnia wsparcie dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w postaci zatrudniania dodatkowych nauczycieli, asystentów ds. specjalnych potrzeb edukacyjnych (SNA), stosowania technologii wspomagających, specjalistycznego sprzętu, dostosowania budynków, organizacji transportu szkolnego i oferowania programów doskonalenia nauczycieli w dziedzinie edukacji specjalnej.
Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mogą być włączani do klas ogólnodostępnych i otrzymywać dodatkowe wsparcie dydaktyczne i/lub wsparcie ze strony asystenta ds. specjalnych potrzeb edukacyjnych (SNA). Dodatkowe nauczanie jest zapewniane poprzez skierowanie ucznia do szkoły specjalnej lub poprzez bezpośrednie wsparcie w klasie. Oczekuje się, że wychowawca klasy zachowa odpowiedzialność za indywidualny tok pracy ucznia i będzie współpracował z nauczycielem wspomagającym w zakresie zindywidualizowanego programu, który jest dla niego realizowany. Asystenci ds. specjalnych potrzeb są przydzielani do pomocy nauczycielom w opiece nad uczniem i do wykonywania zdań o charakterze technicznym.
WYBRANE STATYSTYKI
Statystyki dotyczące ogólnodostępnych i specjalnych placówek edukacyjnych, 2018/19
|
Rodzaj placówki edukacyjnej |
Poziom ISCEDa |
Liczba placówek edukacyjnych |
|||
|
|
|
Publiczne |
Prywatne o uprawnieniach szkól publicznych |
Prywatne niezależne |
Razem |
|
Żłobki |
0 |
4196 |
(:) |
(:) |
4196 |
|
Szkoły podstawowe |
1 |
3160 |
(:) |
(:) |
3160 |
|
Szkoły specjalne |
1, 2 |
134 |
(:) |
(:) |
134 |
|
Szkoły średnie |
2, 3, 4 |
378 |
(:) |
(:) |
378 |
|
Szkoły społeczne i ogólnokształcące |
2, 3, 4 |
96 |
(:) |
(:) |
96 |
|
Szkoły zawodowe |
2,3,4 |
248 |
(:) |
(:) |
248 |
(:) brak danych
a ISCED= International Standard Classification of Education
Źródło: baza National Education Systems Chapter 2.8. Statistics on educational institutions
Statystyki dotyczące liczby uczniów w ogólnodostępnych placówkach edukacyjnych, 2022/23
|
Rodzaj placówki edukacyjnej |
Liczba uczniów/studentów |
|
Edukacja przedszkolna |
113 460 |
|
Szkolnictwo podstawowe |
557 157 |
|
Szkolnictwo średnie I stopnia |
219 428 |
|
Szkolnictwo średnie II stopnia |
230 245 |
|
Szkolnictwo policealne |
22 715 |
|
Szkolnictwo wyższe: licencjat |
175 183 |
|
Szkolnictwo wyższe: magister |
42 134 |
|
Doktorat |
9 537 |