Holandia

Holandia jest monarchią konstytucyjną z 16,8 miliona mieszkańców którzy posługują się językami niderlandzkim i germańskim. Stolicą kraju jest Amsterdam. Monarcha i ministrowie wspólnie tworzą rząd. Holandia jest jednym z państw założycielskich Unii Europejskiej i funkcjonuje w jej strukturach od 1958 roku. Do Holandii należy również 6 zamorskich krajów i terytoriów na Karaibach, które nie są częścią UE. Do strefy Schengen dołączyła w 1995 roku. Walutą kraju jest euro wprowadzone w roku 2002.

GŁÓWNE CECHY SYSTEMU EDUKACJI

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Szkoły publiczne są dostępne dla wszystkich dzieci bez względu na wyznanie i światopogląd. Placówki podlegają prawu publicznemu i są zarządzane przez radę gminy (lub komitet zarządzający), osobę prawną lub fundację utworzoną przez radę.

Szkoły prywatne mogą natomiast odmówić przyjęcia uczniów, których rodzice nie podzielają światopoglądu obowiązującego w szkole. Placówki te opierają edukację na przekonaniach religijnych lub ideologicznych. Są to szkoły katolickie, protestanckie, żydowskie, muzułmańskie i hindustańskie. Podlegają prawu prywatnemu i są finansowane ze środków publicznych i zarządzane przez władze stowarzyszenia lub fundacji, która je założyła.

Ministerstwo Edukacji, Kultury i Nauki ustala standardy jakości, które mają zastosowanie zarówno w edukacji publicznej, jak i prywatnej. Określają one przedmioty obowiązkowe, cele edukacji, standardy egzaminacyjne, liczbę godzin nauczania w roku i wymogi kwalifikacyjne dla nauczycieli.

ZARZĄDZANIE I NADZÓR NAD SYSTEMEM EDUKACJI

Odpowiedzialność za system edukacji spoczywa na ministrze oraz sekretarzu stanu edukacji, kultury i nauki . Ministerstwo Edukacji, Kultury i Nauki określa ustawowe wymogi dotyczące wczesnej edukacji (VVE), szkolnictwa podstawowego i średniego oraz średniego szkolnictwa zawodowego, a także sprawuje ogólną kontrolę nad ogólnokształcącym szkolnictwem średnim dla dorosłych (VAVO). Rząd reguluje ogólne zasady funkcjonowania instytucji szkolnictwa wyższego (wyższe szkolnictwo zawodowe i uniwersytety), ale do obowiązków władz każdej uczelni należy sprawne nią zarządzanie z poszanowaniem obowiązujących przepisów.

W Ministerstwie Edukacji, Kultury i Nauki działają departamenty odpowiedzialne za opracowywanie polityki w zakresie nauki i poszczególnych sektorów edukacji. Są to:

• Departament Szkolnictwa Podstawowego
• Departament Szkolnictwa Średniego
• Departament Edukacji Dorosłych i Kształcenia Zawodowego;
• Departament Szkolnictwa Wyższego i Finansowania Studiów Wyższych; oraz
• Departament Badań i Polityki Naukowej.

DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI

EDUKACJA OBOWIĄZKOWA

Kształcenie obowiązkowe rozpoczyna się w wieku 5 lat, a kończy w wieku lat 18. Młodzi ludzie muszą kontynuować naukę do czasu uzyskania podstawowych kwalifikacji lub ukończenia 18 lat.

WCZESNA EDUKACJA I OPIEKA

Od momentu ukończenia szóstego tygodnia życia do chwili ukończenia szkoły podstawowej każde dziecko może korzystać z różnych placówek opieki nad dziećmi. Opieka nad dziećmi to termin szeroki, określający różne jej formy. które nie wchodzą w zakres szkoły podstawowej. W Holandii są dostępne następujące formy opieki nad dziećmi:

• Opieka dzienna dla dzieci w wieku od 0 do 4 lat
• Opieka pozaszkolna dla dzieci w wieku od 4 do 12 lat
• Usługi opiekunek dla dzieci w wieku od 0 do 12 lat.

Pomimo, że edukacja jest obowiązkowa dla wszystkich dzieci od 5 roku życia, to od 4 roku życia wszystkie dzieci w Holandii mają prawo do edukacji. Większość dzieci rozpoczyna naukę w szkole podstawowej (basisschool) w wieku 4 lat. Klasy 1 i 2 (ISCED 0) szkoły podstawowej to grupy dla 4 i 5-latków, w których są one przygotowywane do edukacji szkolnej, która rozpoczyna się w klasie 3 szkoły podstawowej (ISCED 1).

SZKOLNICTWO PODSTAWOWE

Większość dzieci uczęszcza do szkoły podstawowej przez osiem lat (wiek 4-12 lat). Dzieci, które potrzebują dodatkowego wsparcia, mogą uczęszczać do szkoły specjalnej. Zgodnie z ustawą o odpowiedniej edukacji, która weszła w życie w 2014 roku, szkoły mają obowiązek zapewnienia miejsc wszystkim uczniom.

SZKOLNICTWO ŚREDNIE

Istnieją trzy rodzaje szkolnictwa średniego:

• przedzawodowe szkolnictwo średnie (VMBO), nauka w którym trwa 4 lata (ISCED 2)
• średnie ogólnokształcące (HAVO), w którym nauka trwa 5 lat (ISCED 3). HAVO zapewnia uczniom wykształcenie ogólne i przygotowuje ich do zaawansowanego kształcenia zawodowego. Uczniowie mogą również przejść do kształcenia przeduniwersyteckiego (VWO). Po ukończeniu nauki w trzech niższych klasach, uczniowie HAVO przechodzą do drugiego etapu, w którym wybierają jedną z czterech kombinacji przedmiotów.
• przeduniwersyteckie (VWO), w którym nauka trwa 6 lat (ISCED 3). Ten etap rozpoczyna się w czwartej klasie, kiedy uczniowie muszą wybrać jedną z czterech kombinacji przedmiotów, a każda z nich składa się z komponentu obowiązkowego i opcjonalnego. Szkoła zwana "Gimnazjum" oferuje program przeduniwersytecki obejmujący przedmioty takie jak łacina, starożytna greka i kultura klasyczna. Niektóre szkoły oferują programy dwujęzyczne, w których od pierwszej klasy połowa przedmiotów nauczana jest w języku angielskim.

Szkolnictwo średnie nie obejmuje szkół specjalnych dla dzieci z niepełnosprawnościami i kształcenia zawodowego dorosłych.

SZKOLNICTWO WYŻSZE

W Holandii istnieją dwa rodzaje instytucji szkolnictwa wyższego:

• uniwersytety i instytucje (HBO) finansowane ze środków publicznych, które są wymienione w ustawie o szkolnictwie wyższym i badaniach (WHW)
• instytucje sektora prywatnego, które nie otrzymują finansowania ze środków publicznych. Ich programy i dyplomy przyznawane absolwentom są prawnie uznawane po zatwierdzeniu przez Inspektorat Edukacji i Holendersko-Flandryjską Organizację Akredytacyjną (NVAO).

Wszystkie programy uniwersyteckie i HBO wpisują się w trójstopniową strukturę studiów. Studia licencjackie HBO trwają 4 lata, a uniwersyteckie - 3.  Studia magisterskie trwają do dwóch lat, a te w dziedzinie inżynierii mogą trwać dłużej.

Instytucje sektora prywatnego nie są objęte ustawą o szkolnictwie wyższym i badaniach. Zaliczają się do nich zagraniczne uniwersytety i szkoły biznesu, do których regulacje holenderskie nie mają zastosowania.

EDUKACJA DOROSŁYCH

Edukacja dorosłych skierowana jest do osób w wieku 18 lat i starszych, które mają trudności z czytaniem i pisaniem w języku niderlandzkim, liczeniem, podstawowymi umiejętnościami cyfrowymi lub chcą uzyskać dodatkowe kwalifikacje. W niektórych przypadkach 16 i 17-latkowie są również kwalifikowani do tego rodzaju kształcenia.

Edukacja dorosłych obejmuje programy szkoleniowe w następujących formach:

• Ogólnokształcące szkoły średnie dla dorosłych (VAVO)
• Nauka języka niderlandzkiego i matematyka, ukierunkowana na podstawową umiejętność czytania, pisania i liczenia przygotowująca słuchaczy do kształcenia zawodowego
• Nauka języka niderlandzkiego jako drugiego języka, mająca na celu osiągnięcie biegłości
• Nauka języka niderlandzkiego jako drugiego języka, mająca na celu opanowanie podstawowych umiejętności czytania i pisania.

EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA

Od 1991 roku polityka edukacyjna jest ukierunkowana na integrację dzieci ze specjalnymi potrzebami w ogólnodostępnych szkołach podstawowych, pod hasłem "Going to School Together" (WSNS). Celem tej polityki jest:

• umożliwienie uczniom ze specjalnymi potrzebami uczęszczania do ogólnodostępnych szkół podstawowych
• zwiększenie liczby klas specjalnych w szkołach podstawowych, tak aby wszyscy uczniowie otrzymali potrzebne im wsparcie, bez oczekiwania na listach rezerwowych (w związku ze zbyt niską liczbą szkół oferujących edukację specjalną).

WYBRANE STATYSTYKI

Statystyki dotyczące ogólnodostępnych i specjalnych placówek edukacyjnych, 2018/19

(:) brak danych
(-) nie dotyczy
^a ISCED= International Standard Classification of Education

Źródło: baza National Education Systems Chapter 2.8. Statistics on educational institutions

Statystyki dotyczące liczby uczniów w placówkach edukacyjnych ogólnodostępnych i specjalnych, 2020/21

Źródło: Eurostat - Pupils and students enrolled by education level, sex, type of institution and intensity of participation - Netherlands