Chorwacja
Informacje pochodzą z bazy National Education Systems – dostęp lipiec 2023
PODSTAWOWE INFORMACJE
Chorwacja jest republiką parlamentarną. Jest podzielona na 20 żupanii (odpowiednik polskiego województwa) i jedno miasto wydzielone (Zagrzeb). Chorwacja ma 3,9 mln mieszkańców. Stolicą kraju jest największe miasto - Zagrzeb - liczący 806 tysięcy mieszkańców. Chorwacja jest członkiem Unii Europejskiej od 2013 roku. Do strefy Schengen dołączyła w roku 2023, w tym samym roku przyjęła walutę euro.
GŁÓWNE CECHY SYSTEMU EDUKACJI
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA
Chorwacki system edukacji jest scentralizowany i zarządzany na wszystkich poziomach przez Ministerstwo Nauki i Edukacji Republiki Chorwacji.
Szkolnictwo chorwackie działa zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Programy realizowane przez szkoły podstawowe mogą być ogólnodostępne i specjalne.
Programy specjalne to te:
-
dla dzieci z niepełnosprawnościami
-
alternatywne
-
w języku i alfabecie mniejszości narodowych
-
edukacja artystyczna.
Edukacja osób należących do mniejszości narodowych jest integralną częścią systemu edukacji, mającą swoje podstawy prawne w chorwackiej konstytucji.
ZARZĄDZANIE I NADZÓR NAD SYSTEMEM EDUKACJI
Edukacja jest finansowana ze środków publicznych i nadzorowana przez Ministerstwo Nauki i Edukacji Republiki Chorwacji. Szkolnictwo podstawowe jest finansowane z budżetu państwa i odpowiednich budżetów lokalnych (żupanii, miast/gmin), natomiast szkolnictwo średnie -z budżetu państwa oraz poszczególnych żupanii i miasta Zagrzeb.
Z budżetu finansowane są:
-
wynagrodzenia pracowników szkoły
-
transport i świadczenia dla pracowników
-
szkolenia zawodowe nauczycieli
-
edukacja w językach mniejszości narodowych
-
działania integracyjne dla dzieci z problemami rozwojowymi
-
programy pracy z uzdolnionymi uczniami
-
koszty cyfryzacji i wyposażenia bibliotek.
Władze lokalne są odpowiedzialne za:
-
zakładanie szkół i określanie ich sieci na swoim terenie
-
zapewnianie środków finansowych na pokrycie kosztów materiałowych
-
inwestycje i infrastrukturę
-
zakup sprzętu szkolnego
-
zakup środków dydaktycznych i pomocy
-
transport uczniów oraz zaplanowanie i urządzenie przestrzeni szkolnej i zakup wyposażenia
-
współfinansowanie przedłużonych i całodniowych pobytów uczniów
-
wyżywienie uczniów.
DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI
EDUKACJA OBOWIĄZKOWA
Edukacja obowiązkowa trwa 8 lat i obejmuje szkolnictwo podstawowe i średnie I stopnia (ISCED 1 i 2) w ramach jednolitej struktury. Rozpoczyna się w wieku 6-7 lat, a kończy w wieku 14-15 lat. Wyjątkiem są uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, dla których obowiązek szkolny może być wydłużony do 21 roku życia.
WCZESNA EDUKACJA I OPIEKA
System wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem jest zdecentralizowany. Wczesna edukacja i opieka stanowi pierwszy etap systemu edukacji. Jest podzielona na trzy cykle, w zależności od wieku dzieci:
-
Cykl 1 - dzieci w wieku od 6 miesięcy do 1 roku
-
Cykl 2 - dzieci w wieku 1-3 lat (ISCED 010)
-
Cykl 3 - dzieci w wieku od 3 lat do rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej (czyli w wieku poniżej 7 lat - ISCED 020)
SZKOLNICTWO PODSTAWOWE
Uczniowie rozpoczynają naukę w 8- letniej szkole podstawowej (jednolita struktura - osnovna škola) przed ukończeniem 7 roku życia. Pod koniec tego etapu mają zazwyczaj od 15 do 16 lat.
Kształcenie w szkole podstawowej – jednolitej strukturze ma charakter ogólny i przygotowuje uczniów do kontynuowania nauki w szkołach średnich II stopnia.
Na koniec każdej klasy szkoły podstawowej uczniowie otrzymują świadectwo. Świadectwo ukończenia 8 klasy jest również świadectwem ukończenia szkoły podstawowej.
SZKOLNICTWO ŚREDNIE
Szkolnictwo średnie II stopnia (srednja škola) w Chorwacji (ISCED 3) nie jest obowiązkowe. Nauka rozpoczyna się w wieku 14-15 lat. Uczniowie mogą zapisać się do pierwszej klasy szkoły średniej II stopnia w wieku do 17 lat, a w wyjątkowych przypadkach do 18 lat lub powyżej 18 lat.
Szkoły średnie, w zależności od rodzaju programu edukacyjnego, obejmują:
-
gimnazja - 4-letnie szkoły ogólnokształcące, kończące się egzaminem maturalnym. Uczniowie zdobywają wiedzę i umiejętności, stanowiącą podstawę do kontynuowania nauki na uczelniach wyższych.
-
szkoły zawodowe – nauka trwa od 1 do 5 lat, a czas jej trwania zależy od rodzaju programu kształcenia dla danego zawodu. Po ukończeniu szkoły zawodowej uczeń może wejść na rynek pracy lub, pod pewnymi warunkami, kontynuować naukę w szkołach średnich lub wyższych.
-
szkoły artystyczne – nauka trwa 4 lata.
W gimnazjach i szkołach artystycznych można realizować kursy oddzielnie lub w ramach zintegrowanych programów.
SZKOLNICTWO WYŻSZE
Uniwersytety i ich jednostki organizują i realizują programy studiów na wszystkich poziomach ram kwalifikacji. Wydziały i akademie są zazwyczaj odrębnymi jednostkami organizacyjnymi (choć stanowią integralną część uniwersytetów), co oznacza, że prowadzą programy studiów i podejmują działalność naukową i zawodową w jednej lub kilku dziedzinach naukowych oraz działają jako podmioty prawne. Z drugiej strony, wydziały uniwersyteckie prowadzą programy studiów w jednym konkretnym obszarze oraz, co do zasady, angażują się w działania ogólnouniwersyteckie.
Politechniki i kolegia organizują i realizują programy studiów zawodowych oraz prowadzą działalność gospodarczą.
EDUKACJA DOROSŁYCH
W Chorwacji edukacja dorosłych (obrazovanje odraslih) jest realizowana w ramach koncepcji uczenia się przez całe życie. Kształcenie dorosłych jest prowadzone jako kształcenie formalne, pozaformalne, nieformalne i samokształcenie.
Głównymi celami edukacji dorosłych są:
-
realizacja prawa do swobodnego rozwoju
-
szkolenie w zakresie funkcjonowania na rynku pracy: nabywanie kwalifikacji, przekwalifikowanie, pogłębianie wiedzy zawodowej
-
edukacja obywatelska
Słuchaczami edukacji dorosłych w Chorwacji mogą być osoby, które mają co najmniej 15 lat i nie uczą się w pełnym wymiarze godzin.
EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA
WYBRANE STATYSTYKI
Statystyki dotyczące ogólnodostępnych i specjalnych placówek edukacyjnych, 2022/23
Rodzaj placówki edukacyjnej |
Poziom ISCEDa |
Liczba placówek edukacyjnych |
|||
|
|
Publiczne |
Prywatne o uprawnieniach szkół publicznych |
Prywatne niezależne |
Razem |
Przedszkola |
0 |
503 |
218 |
40 |
762 |
Szkoły podstawowe i średnie I stopnia |
1, 2 |
900 |
9 |
18 |
927 |
Szkoły średnie II stopnia |
3 |
362 |
16 |
26 |
404 |
Instytucji szkolenia dorosłych |
4 |
1 |
(-) |
1 |
2 |
Centra edukacyjne |
1, 2, 3 |
34 |
(:) |
(:) |
34 |
(:) brak danych
a ISCED= International Standard Classification of Education
Źródło: baza National Education Systems Chapter 2.8. Statistics on educational institutions
Statystyki dotyczące liczby uczniów w placówkach edukacyjnych ogólnodostępnych i specjalnych, 2020/21
Rodzaj placówki edukacyjnej |
Liczba uczniów/studentów |
Edukacja przedszkolna |
137 452 |
Szkolnictwo podstawowe |
151 652 |
Szkolnictwo średnie I stopnia |
177 373 |
Szkolnictwo średnie II stopnia |
149 066 |
Szkolnictwo wyższe: licencjat |
91 929 |
Szkolnictwo wyższe: magister |
65 149 |
Doktorat |
3 987 |