PODSTAWOWE INFORMACJE

Chorwacja jest republiką parlamentarną. Jest podzielona na 20 żupanii (odpowiednik polskiego województwa) i jedno miasto wydzielone (Zagrzeb). Chorwacja ma 3,9 mln mieszkańców. Stolicą kraju jest największe miasto - Zagrzeb - liczący 806 tysięcy mieszkańców. Chorwacja jest członkiem Unii Europejskiej od 2013 roku. Do strefy Schengen dołączyła w roku 2023, w tym samym roku przyjęła walutę euro.

 

GŁÓWNE CECHY SYSTEMU EDUKACJI

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Chorwacki system edukacji jest scentralizowany i zarządzany na wszystkich poziomach przez Ministerstwo Nauki i Edukacji Republiki Chorwacji.

Szkolnictwo chorwackie działa zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Programy realizowane przez szkoły podstawowe mogą być ogólnodostępne i specjalne.

Programy specjalne to te:

  • dla dzieci z niepełnosprawnościami
  • alternatywne
  • w języku i alfabecie mniejszości narodowych
  • edukacja artystyczna.

Edukacja osób należących do mniejszości narodowych jest integralną częścią systemu edukacji, mającą swoje podstawy prawne w chorwackiej konstytucji.

 

ZARZĄDZANIE I NADZÓR NAD SYSTEMEM EDUKACJI

Edukacja jest finansowana ze środków publicznych i nadzorowana przez Ministerstwo Nauki i Edukacji Republiki Chorwacji. Szkolnictwo podstawowe jest finansowane z budżetu państwa i odpowiednich budżetów lokalnych (żupanii, miast/gmin), natomiast szkolnictwo średnie -z budżetu państwa oraz poszczególnych żupanii i miasta Zagrzeb.

Z budżetu finansowane są:

  • wynagrodzenia pracowników szkoły
  • transport i świadczenia dla pracowników
  • szkolenia zawodowe nauczycieli
  • edukacja w językach mniejszości narodowych
  • działania integracyjne dla dzieci z problemami rozwojowymi
  • programy pracy z uzdolnionymi uczniami
  • koszty cyfryzacji i wyposażenia bibliotek.

Władze lokalne są odpowiedzialne za:

  • zakładanie szkół i określanie ich sieci na swoim terenie
  • zapewnianie środków finansowych na pokrycie kosztów materiałowych
  • inwestycje i infrastrukturę
  • zakup sprzętu szkolnego
  • zakup środków dydaktycznych i pomocy
  • transport uczniów oraz zaplanowanie i urządzenie przestrzeni szkolnej i zakup wyposażenia
  • współfinansowanie przedłużonych i całodniowych pobytów uczniów
  • wyżywienie uczniów.

DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI

 

EDUKACJA OBOWIĄZKOWA

Edukacja obowiązkowa trwa 8 lat i obejmuje szkolnictwo podstawowe i średnie I stopnia (ISCED 1 i 2) w ramach jednolitej struktury. Rozpoczyna się w wieku 6-7 lat, a kończy w wieku 14-15 lat. Wyjątkiem są uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, dla których obowiązek szkolny może być wydłużony do 21 roku życia.

 

WCZESNA EDUKACJA I OPIEKA

System wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem jest zdecentralizowany.  Wczesna edukacja i opieka stanowi pierwszy etap systemu edukacji. Jest podzielona na trzy cykle, w zależności od wieku dzieci:

  • Cykl 1 - dzieci w wieku od 6 miesięcy do 1 roku
  • Cykl 2 - dzieci w wieku 1-3 lat (ISCED 010)
  • Cykl 3 - dzieci w wieku od 3 lat do rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej (czyli w wieku poniżej 7 lat - ISCED 020)

 

SZKOLNICTWO PODSTAWOWE

Uczniowie rozpoczynają naukę w 8- letniej szkole podstawowej (jednolita struktura - osnovna škola) przed ukończeniem 7 roku życia.  Pod koniec tego etapu mają zazwyczaj od 15 do 16 lat.

Kształcenie w szkole podstawowej – jednolitej strukturze ma charakter ogólny i przygotowuje uczniów do kontynuowania nauki w szkołach średnich II stopnia.

Na koniec każdej klasy szkoły podstawowej uczniowie otrzymują świadectwo. Świadectwo ukończenia 8 klasy jest również świadectwem ukończenia szkoły podstawowej.

 

SZKOLNICTWO ŚREDNIE

Szkolnictwo średnie II stopnia (srednja škola) w Chorwacji (ISCED 3) nie jest obowiązkowe. Nauka rozpoczyna się w wieku 14-15 lat. Uczniowie mogą zapisać się do pierwszej klasy szkoły średniej II stopnia w wieku do 17 lat, a w wyjątkowych przypadkach do 18 lat lub powyżej 18 lat.

Szkoły średnie, w zależności od rodzaju programu edukacyjnego, obejmują:

  • gimnazja - 4-letnie szkoły ogólnokształcące, kończące się egzaminem maturalnym. Uczniowie zdobywają wiedzę i umiejętności, stanowiącą podstawę do kontynuowania nauki na uczelniach wyższych.
  • szkoły zawodowe – nauka trwa od 1 do 5 lat, a czas jej trwania zależy od rodzaju programu kształcenia dla danego zawodu. Po ukończeniu szkoły zawodowej uczeń może wejść na rynek pracy lub, pod pewnymi warunkami, kontynuować naukę w szkołach średnich lub wyższych.
  • szkoły artystyczne – nauka trwa 4 lata.

W gimnazjach i szkołach artystycznych można realizować kursy oddzielnie lub w ramach zintegrowanych programów.

 

SZKOLNICTWO WYŻSZE

Uniwersytety i ich jednostki organizują i realizują programy studiów na wszystkich poziomach ram kwalifikacji. Wydziały i akademie są zazwyczaj odrębnymi jednostkami organizacyjnymi (choć stanowią integralną część uniwersytetów), co oznacza, że prowadzą programy studiów i podejmują działalność naukową i zawodową w jednej lub kilku dziedzinach naukowych oraz działają jako podmioty prawne. Z drugiej strony, wydziały uniwersyteckie prowadzą programy studiów w jednym konkretnym obszarze oraz, co do zasady, angażują się w działania ogólnouniwersyteckie.

Politechniki i kolegia organizują i realizują programy studiów zawodowych oraz prowadzą działalność gospodarczą.

 

EDUKACJA DOROSŁYCH

W Chorwacji edukacja dorosłych (obrazovanje odraslih) jest realizowana w ramach koncepcji uczenia się przez całe życie. Kształcenie dorosłych jest prowadzone jako kształcenie formalne, pozaformalne, nieformalne i samokształcenie.

Głównymi celami edukacji dorosłych są:

  • realizacja prawa do swobodnego rozwoju
  • szkolenie w zakresie funkcjonowania na rynku pracy: nabywanie kwalifikacji, przekwalifikowanie, pogłębianie wiedzy zawodowej
  • edukacja obywatelska

Słuchaczami edukacji dorosłych w Chorwacji mogą być osoby, które mają co najmniej 15 lat i nie uczą się w pełnym wymiarze godzin.

 

EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA

Dziecko (uczeń/student) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w chorwackim systemie edukacji określane jest jako każda osoba z trudnościami w nauce znacznie przewyższającymi trudności rówieśników, potrzebująca specjalnego wsparcia edukacyjnego. Definicja obejmuje także dzieci szczególnie uzdolnione, stale osiągające ponadprzeciętne wyniki.
Dzieci, które nie mogą uczestniczyć w procesie kształcenia w ogólnodostępnych placówkach edukacyjnych, nawet przy pomocy specjalnego wsparcia edukacyjnego, są umieszczane w placówkach kształcenia specjalnego. Programy nauczania w tych placówkach mają na celu umożliwienie uczniom włączenia się w codzienne życie, zgodnie z ich wiekiem.

 

WYBRANE STATYSTYKI

Statystyki dotyczące ogólnodostępnych i specjalnych placówek edukacyjnych, 2022/23

Rodzaj placówki edukacyjnej

Poziom ISCEDa

Liczba placówek edukacyjnych

 

 

Publiczne

Prywatne o uprawnieniach szkół publicznych

Prywatne niezależne

Razem

Przedszkola

0

503

218

40

762

Szkoły podstawowe i średnie I stopnia

1, 2

900

9

18

927

Szkoły średnie II stopnia

3

362

16

26

404

Instytucji szkolenia dorosłych

4

1

(-)

1

2

Centra edukacyjne

1, 2, 3

34

(:)

(:)

34

(:) brak danych
a ISCED= International Standard Classification of Education

Źródło: baza National Education Systems Chapter 2.8. Statistics on educational institutions

 

Statystyki dotyczące liczby uczniów w placówkach edukacyjnych ogólnodostępnych i specjalnych, 2020/21

Rodzaj placówki edukacyjnej

Liczba uczniów/studentów

Edukacja przedszkolna

137 452

Szkolnictwo podstawowe

151 652

Szkolnictwo średnie I stopnia

177 373

Szkolnictwo średnie II stopnia

149 066

Szkolnictwo wyższe: licencjat

91 929

Szkolnictwo wyższe: magister

65 149

Doktorat 

3 987

Źródło: Eurostat - Pupils and students enrolled by education level, sex, type of institution and intensity of participation