KRÓTKA INFORMACJA O POLSKIM SYSTEMIE EDUKACJI

Aktualizacja czerwiec 2023

Struktura systemu edukacji

W latach 2017-2023 przeprowadzono reformę oświaty, wprowadzającą następującą strukturę szkolnictwa:

8-letnią szkołę podstawową;
4-letnie liceum ogólnokształcące;
5-letnie technikum;
3-letnią branżową szkołę pierwszego stopnia;
2-letnią branżową szkołę drugiego stopnia;
3-letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy;
szkołę policealną.

Zmiany strukturalne wprowadzono są na podstawie Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. „Prawo oświatowe” oraz na podstawie Ustawy „Przepisy wprowadzające Ustawę - Prawo oświatowe” z tego samego dnia.

Kształcenie obowiązkowe

Kształcenie obowiązkowe trwa w Polsce 9 lat i obejmuje ostatni rok edukacji przedszkolnej oraz 8-letnią szkołę podstawową.

W polskim systemie edukacji oddzielono obowiązek szkolny i obowiązek nauki:

Obowiązek szkolny (tj. obowiązek uczęszczania do 8-letniej szkoły podstawowej) dotyczy dzieci i młodzieży w wieku 7-15 lat.
Obowiązek nauki odnosi się do młodzieży do 18 roku życia (w wieku 15-18 lat) i może być realizowany w formie szkolnej lub pozaszkolnej (np. poprzez przygotowanie zawodowe u pracodawcy).

ETAPY KSZTAŁCENIA

Wczesna edukacja i opieka

Placówki dla dzieci w wieku 0-3 lata:

żłobki
kluby dziecięce.

Uczęszczanie do żłobka jest nieobowiązkowe. Żłobki nie są częścią systemu edukacji, lecz podlegają Ministerstwu Rodziny i Polityki Społecznej.

Placówki dla dzieci w wieku 3-6 lat:

przedszkola,
oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych,
zespoły wychowania przedszkolnego,
punkty przedszkolne.

Edukacja przedszkolna jest nieobowiązkowa dla dzieci w wieku 3-5 lat a obowiązkowa dla 6-latków, których obowiązuje roczne przygotowanie przedszkolne. Każdy 3-, 4- i 5-latek ma jednak prawo do skorzystania z miejsca w przedszkolu w swojej gminie, jeśli jego rodzice decydują się na korzystanie z opieki przedszkolnej. Dzieci 7-letnie rozpoczynają obowiązkową naukę w klasie pierwszej szkoły podstawowej.

Szkolnictwo podstawowe (ISCED 1+2)

8-letnia szkoła podstawowa dla uczniów w wieku od 7 do 15 lat to jednolita struktura obejmująca poziomy ISCED 1 i ISCED 2 (szkoła podstawowa + szkoła średnia I stopnia).

Nauka w 8-letniej szkole podstawowej obejmuje dwa etapy:

klasy 1-3 (edukacja wczesnoszkolna),
klasy 4-8 ( nauczanie w podziale na poszczególne przedmioty).

Na zakończenie klasy 8 szkoły podstawowej jest przeprowadzany ogólnokrajowy egzamin zewnętrzny.

Szkolnictwo średnie (ISCED 3)

Zdecydowana większość absolwentów 8-klasowej szkoły podstawowej kontynuuje naukę w szkołach średnich ogólnokształcących lub zawodowych, mimo że nie jest ona obowiązkowa (uczniowie podlegają jedynie obowiązkowi nauki).

Szkoły średnie (ponadpodstawowe) dla absolwentów 8-letniej szkoły podstawowej to:

4-letnie liceum ogólnokształcące
5-letnie technikum
3-letnia branżowa szkoła (I stopnia)
2- letnia branżowa szkoła (II stopnia, dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia).

Egzaminy

Uczniowie liceum ogólnokształcącego i technikum mogą po ukończeniu szkoły przystąpić do zewnętrznego egzaminu maturalnego. Umożliwia on uzyskanie świadectwa maturalnego, a jego posiadanie stanowi warunek wstępu na studia wyższe. Możliwość taką mają też uczniowie branżowej szkoły II stopnia.

Uczniowie branżowej szkoły I i II stopnia oraz technikum mogą w trakcie trwania nauki lub po jej ukończeniu przystąpić do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w danym zawodzie (stara formuła) lub egzaminu zawodowego (nowa formuła) i uzyskać dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe lub dyplom zawodowy.

Szkolnictwo policealne

Ten etap kształcenia jest zaliczany w polskim systemie edukacji do szkolnictwa na poziomie średnim. Szkoły policealne są przeznaczone dla osób posiadających wykształcenie średnie ogólne, pozwalają na uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe/ dyplomu zawodowego po zdaniu egzaminu. Nauka w szkole policealnej trwa od 1 roku do 2,5 lat. Uczniowie szkół policealnych zdają takie same egzaminy zawodowe jak uczniowie szkół branżowych oraz techników.

Szkolnictwo wyższe

Programy kształcenia są realizowane przez dwa typy uczelni:

uczelnie akademickie
uczelnie zawodowe.

Oba typy uczelni prowadzą studia pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolite studia magisterskie, natomiast jedynie uczelnie akademickie prowadzą studia trzeciego stopnia (doktoranckie) i mają uprawnienia do nadawania tytułu doktora. Uczelnie zawodowe mogą również oferować kształcenie specjalistyczne, o charakterze praktycznym.

Studia mogą mieć dwie podstawowe formy organizacyjne: stacjonarną i niestacjonarną.

Czas trwania studiów pierwszego stopnia to:

3-4 lata w przypadku tytułu zawodowego licencjata
3,5-4 lata w przypadku tytułu zawodowego inżyniera.

Posiadanie tytułu licencjata lub inżyniera uprawnia do podjęcia studiów drugiego stopnia. Studia drugiego stopnia trwają od 1,5 roku do 2 lat w zależności od kierunku studiów.

Studia na wybranych kierunkach są prowadzone jako jednolite studia magisterskie, które trwają 4-6 lat.

Studia pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolite magisterskie kończą się egzaminem dyplomowym, po zdaniu którego studenci otrzymują dyplom ukończenia studiów wyższych.

Posiadanie tytułu magistra uprawnia do wykonywania danego zawodu i umożliwia wstęp na studia doktoranckie prowadzone w uczelniach i placówkach naukowo-badawczych, trwające od 3 do 4 lat.

Edukacja dorosłych

Ten etap kształcenia obejmuje uzupełnienie przez dorosłych wykształcenia szkolnego na poziomie podstawowym i średnim, a także uzyskiwanie i uzupełnianie kwalifikacji i umiejętności dla celów zawodowych i osobistych.

Kształcenie odbywa się w dwóch formach (szkolnej i pozaszkolnej) w: