Macedonia Północna

Macedonia Północna (do 2019 r. – Macedonia) jest demokratyczną republiką parlamentarną leżącą na Półwyspie Bałkańskim.  Państwo liczy 2,07 mln mieszkańców. Stolicą jest największe miasto – Skopje, z liczbą 546 tys. mieszkańców. Macedonia Północna nie jest członkiem Unii Europejskiej, jednak od 2005 roku ma status państwa kandydującego. Nie należy również do strefy Schengen. Walutą narodową jest denar macedoński.

 

GŁÓWNE CECHY SYSTEMU EDUKACJI

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Nauczanie w macedońskich szkołach prowadzone jest w czterech językach. Oprócz języka macedońskiego, uczniowie mają możliwość wyboru nauki w języku albańskim, tureckim lub serbskim. Niektóre szkoły oferują również przedmioty nieobowiązkowe dotyczące kultury i języka Aromanów lub Romów.

Prywatne szkoły podstawowe i średnie nie są częścią macedońskiego systemu edukacji. Istnieją jednak prywatne placówki, a ich uczniowie to głównie obywatele innych państw.

 

ZARZĄDZANIE I NADZÓR NAD SYSTEMEM EDUKACJI

Macedoński system edukacji jest zdecentralizowany. Za zarządzanie szkołami podstawowymi i średnimi odpowiadają gminy, z wyjątkiem szkół średnich w stolicy Skopje, za które odpowiada miasto Skopje. Rady gmin są w pełni odpowiedzialne za dystrybucję środków finansowych pomiędzy szkoły, które im podlegają. Zarządzanie wszystkimi szkołami dla uczniów ze specjalnymi potrzebami podlega bezpośrednio Ministerstwu Edukacji i Nauki.

DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI

 

EDUKACJA OBOWIĄZKOWA

Edukacja jest obowiązkowa dla dzieci w wieku od 6 lat, czyli od momentu rozpoczęcia nauki w  szkole podstawowej, do ukończenia szkoły średniej (19 lat – licea ogólnokształcące; 17, 18 lub 19 lat – kształcenie zawodowe).

 

 

WCZESNA EDUKACJA I OPIEKA

Istnieją dwa rodzaje placówek wczesnej edukacji i opieki. Większość dzieci uczęszcza do przedszkoli (detska gradinka), które obejmują grupy żłobkowe (jasli) dla dzieci w wieku poniżej 3 lat. Niewielka liczba dzieci w wieku 3-6 lat uczęszcza do ośrodków wczesnego rozwoju dziecka (centar za ran detski razvoj). Ośrodki mogą być zarówno publiczne, jak i prywatne. Dominują jednak placówki publiczne, do których uczęszcza 95% dzieci.

 

SZKOLNICTWO PODSTAWOWE

Szkolnictwo podstawowe działa w ramach jednolitej struktury jako zintegrowane szkolnictwo podstawowe i średnie I stopnia w 9-letnich szkołach podstawowych (ISCED 1 i 2) i jest bezpłatne oraz obowiązkowe dla wszystkich dzieci w wieku od 6 do 15 lat, bez względu na płeć, religię i narodowość.

Kształcenie podstawowe odbywa się w placówkach o różnych charakterze:

• szkoła podstawowa,
• szkoła podstawowa dla dorosłych
• podstawowa szkoła muzyczna
• podstawowa szkoła baletowa
• szkoła podstawowa z centrum zasobów
• Międzynarodowa Szkoła Podstawowa.

Na koniec każdego roku wydawane jest świadectwo ukończenia szkoły z ocenami z każdego przedmiotu.

 

SZKOLNICTWO ŚREDNIE

Szkolnictwo średnie jest obowiązkowe i obejmuje wszystkie dzieci w wieku od 15 do 19 lat – w przypadku kształcenia ogólnego, oraz do 17, 18 lub 19 lat – w przypadku kształcenia i szkolenia zawodowego.

Zgodnie z ustawą o szkolnictwie średnim, szkolnictwo średnie jest realizowane w postaci:

• edukacji ogólnej (liceum ogólnokształcące) - 4 lata
• edukacji zawodowej - 2 lub 3 lata
• edukacji artystycznej - 4 lata
• edukacji dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

 

SZKOLNICTWO WYŻSZE

Szkolnictwo wyższe (ISCED 5, 6 i 7) oferuje studia licencjackie, magisterskie i doktoranckie w instytucjach szkolnictwa wyższego. W Republice Macedonii Północnej istnieje 7 uniwersytetów państwowych i 14 uniwersytetów prywatnych. Ich działalność jest określona i regulowana przez Ustawę o szkolnictwie wyższym. Zgodnie z krajową polityką zapewniania równego dostępu do szkolnictwa wyższego, spójności społecznej i uczenia się przez całe życie, państwo wprowadziło Projekt 35/45, który promuje rekrutację studentów w wieku od 35 do 45 lat.

 

EDUKACJA DOROSŁYCH

Celem kształcenia i szkolenia dorosłych w Macedonii Północnej, zgodnie z Ustawą o kształceniu dorosłych jest zapewnienie wszystkim osobom z wszystkich grup wiekowych możliwości uzyskania odpowiedniego poziomu wykształcenia oraz umożliwienie każdemu zdobycia wiedzy, umiejętności i postaw, które będą zgodne z wymaganiami społeczeństwa i rynku pracy.

 

EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA

W obszarze edukacji szkolnej ustawa o szkołach podstawowych, ustawa o szkołach średnich oraz ustawa o kształceniu i szkoleniu zawodowym regulują zapewnianie równych szans edukacyjnych, a  dodatkowa legislacja doprecyzowuje sposoby wsparcia różnych grup uczniów. Koncepcja edukacji włączającej jest promowana i realizowana  szczególnie w szkołach podstawowych. W szkolnictwie wyższym ustawa o szkolnictwie wyższym zawiera przepisy dotyczące wsparcia i poradnictwa dla studentów z niepełnosprawnością.

 

WYBRANE STATYSTYKI

Statystyki dotyczące ogólnodostępnych i specjalnych placówek edukacyjnych, 2020/21

Rodzaj placówki edukacyjnej	Poziom ISCEDa	Liczba placówek edukacyjnych
		Publiczne	Prywatne o uprawnieniach szkół publicznych	Prywatne niezależne	Razem
Przedszkola, inne placówki opieki nad dziećmi	0	81	(-)*	41	122
Szkoły podstawowe	1, 2	363	(-)	(-)	363
Specjalne szkoły podstawowe	1, 2	5	(-)	(-)	5
Szkoły średnie II stopnia	3	60	(-)	18	78
Szkoły zawodowe	3	75	(-)	2	77
Szkoły zawodowe	3, 4	1 287	970	(-)	2 257

(-) nie dotyczy
^a ISCED= International Standard Classification of Education

Źródło: baza National Education Systems Chapter 2.8. Statistics on educational institutions

 

Statystyki dotyczące liczby uczniów w placówkach edukacyjnych ogólnodostępnych i specjalnych, 2020/21

Rodzaj placówki edukacyjnej	Liczba uczniów/studentów
Edukacja przedszkolna	31 293
Szkolnictwo podstawowe	108 163
Szkolnictwo średnie I stopnia	80 462
Szkolnictwo średnie II stopnia	72 228
Szkolnictwo wyższe: licencjat	50 881
Szkolnictwo wyższe: magister	3 869
Doktorat	480

Źródło: Eurostat - Pupils and students enrolled by education level, sex, type of institution and intensity of participation