Chorwacja

Chorwacja jest republiką parlamentarną. Jest podzielona na 20 żupanii (odpowiednik polskiego województwa) i jedno miasto wydzielone (Zagrzeb). Chorwacja ma 3,9 mln mieszkańców. Stolicą kraju jest największe miasto - Zagrzeb - liczący 806 tysięcy mieszkańców. Chorwacja jest członkiem Unii Europejskiej od 2013 roku. Do strefy Schengen dołączyła w roku 2023, w tym samym roku przyjęła walutę euro.

GŁÓWNE CECHY SYSTEMU EDUKACJI

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Chorwacki system edukacji jest scentralizowany i zarządzany na wszystkich poziomach przez Ministerstwo Nauki i Edukacji Republiki Chorwacji.

Szkolnictwo chorwackie działa zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Programy realizowane przez szkoły podstawowe mogą być ogólnodostępne i specjalne.

Programy specjalne to te:

• dla dzieci z niepełnosprawnościami
• alternatywne
• w języku i alfabecie mniejszości narodowych
• edukacja artystyczna.

Edukacja osób należących do mniejszości narodowych jest integralną częścią systemu edukacji, mającą swoje podstawy prawne w chorwackiej konstytucji.

ZARZĄDZANIE I NADZÓR NAD SYSTEMEM EDUKACJI

Edukacja jest finansowana ze środków publicznych i nadzorowana przez Ministerstwo Nauki i Edukacji Republiki Chorwacji. Szkolnictwo podstawowe jest finansowane z budżetu państwa i odpowiednich budżetów lokalnych (żupanii, miast/gmin), natomiast szkolnictwo średnie -z budżetu państwa oraz poszczególnych żupanii i miasta Zagrzeb.

Z budżetu finansowane są:

• wynagrodzenia pracowników szkoły
• transport i świadczenia dla pracowników
• szkolenia zawodowe nauczycieli
• edukacja w językach mniejszości narodowych
• działania integracyjne dla dzieci z problemami rozwojowymi
• programy pracy z uzdolnionymi uczniami
• koszty cyfryzacji i wyposażenia bibliotek.

Władze lokalne są odpowiedzialne za:

• zakładanie szkół i określanie ich sieci na swoim terenie
• zapewnianie środków finansowych na pokrycie kosztów materiałowych
• inwestycje i infrastrukturę
• zakup sprzętu szkolnego
• zakup środków dydaktycznych i pomocy
• transport uczniów oraz zaplanowanie i urządzenie przestrzeni szkolnej i zakup wyposażenia
• współfinansowanie przedłużonych i całodniowych pobytów uczniów
• wyżywienie uczniów.

DIAGRAM SYSTEMU EDUKACJI

EDUKACJA OBOWIĄZKOWA

Edukacja obowiązkowa trwa 8 lat i obejmuje szkolnictwo podstawowe i średnie I stopnia (ISCED 1 i 2) w ramach jednolitej struktury. Rozpoczyna się w wieku 6-7 lat, a kończy w wieku 14-15 lat. Wyjątkiem są uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, dla których obowiązek szkolny może być wydłużony do 21 roku życia.

WCZESNA EDUKACJA I OPIEKA

System wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem jest zdecentralizowany.  Wczesna edukacja i opieka stanowi pierwszy etap systemu edukacji. Jest podzielona na trzy cykle, w zależności od wieku dzieci:

• Cykl 1 - dzieci w wieku od 6 miesięcy do 1 roku
• Cykl 2 - dzieci w wieku 1-3 lat (ISCED 010)
• Cykl 3 - dzieci w wieku od 3 lat do rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej (czyli w wieku poniżej 7 lat - ISCED 020)

SZKOLNICTWO PODSTAWOWE

Uczniowie rozpoczynają naukę w 8- letniej szkole podstawowej (jednolita struktura - osnovna škola) przed ukończeniem 7 roku życia.  Pod koniec tego etapu mają zazwyczaj od 15 do 16 lat.

Kształcenie w szkole podstawowej – jednolitej strukturze ma charakter ogólny i przygotowuje uczniów do kontynuowania nauki w szkołach średnich II stopnia.

Na koniec każdej klasy szkoły podstawowej uczniowie otrzymują świadectwo. Świadectwo ukończenia 8 klasy jest również świadectwem ukończenia szkoły podstawowej.

SZKOLNICTWO ŚREDNIE

Szkolnictwo średnie II stopnia (srednja škola) w Chorwacji (ISCED 3) nie jest obowiązkowe. Nauka rozpoczyna się w wieku 14-15 lat. Uczniowie mogą zapisać się do pierwszej klasy szkoły średniej II stopnia w wieku do 17 lat, a w wyjątkowych przypadkach do 18 lat lub powyżej 18 lat.

Szkoły średnie, w zależności od rodzaju programu edukacyjnego, obejmują:

• gimnazja - 4-letnie szkoły ogólnokształcące, kończące się egzaminem maturalnym. Uczniowie zdobywają wiedzę i umiejętności, stanowiącą podstawę do kontynuowania nauki na uczelniach wyższych.
• szkoły zawodowe – nauka trwa od 1 do 5 lat, a czas jej trwania zależy od rodzaju programu kształcenia dla danego zawodu. Po ukończeniu szkoły zawodowej uczeń może wejść na rynek pracy lub, pod pewnymi warunkami, kontynuować naukę w szkołach średnich lub wyższych.
• szkoły artystyczne – nauka trwa 4 lata.

W gimnazjach i szkołach artystycznych można realizować kursy oddzielnie lub w ramach zintegrowanych programów.

SZKOLNICTWO WYŻSZE

Uniwersytety i ich jednostki organizują i realizują programy studiów na wszystkich poziomach ram kwalifikacji. Wydziały i akademie są zazwyczaj odrębnymi jednostkami organizacyjnymi (choć stanowią integralną część uniwersytetów), co oznacza, że prowadzą programy studiów i podejmują działalność naukową i zawodową w jednej lub kilku dziedzinach naukowych oraz działają jako podmioty prawne. Z drugiej strony, wydziały uniwersyteckie prowadzą programy studiów w jednym konkretnym obszarze oraz, co do zasady, angażują się w działania ogólnouniwersyteckie.

Politechniki i kolegia organizują i realizują programy studiów zawodowych oraz prowadzą działalność gospodarczą.

EDUKACJA DOROSŁYCH

W Chorwacji edukacja dorosłych (obrazovanje odraslih) jest realizowana w ramach koncepcji uczenia się przez całe życie. Kształcenie dorosłych jest prowadzone jako kształcenie formalne, pozaformalne, nieformalne i samokształcenie.

Głównymi celami edukacji dorosłych są:

• realizacja prawa do swobodnego rozwoju
• szkolenie w zakresie funkcjonowania na rynku pracy: nabywanie kwalifikacji, przekwalifikowanie, pogłębianie wiedzy zawodowej
• edukacja obywatelska

Słuchaczami edukacji dorosłych w Chorwacji mogą być osoby, które mają co najmniej 15 lat i nie uczą się w pełnym wymiarze godzin.

EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA

WYBRANE STATYSTYKI

Statystyki dotyczące ogólnodostępnych i specjalnych placówek edukacyjnych, 2022/23

(:) brak danych
^a ISCED= International Standard Classification of Education

Źródło: baza National Education Systems Chapter 2.8. Statistics on educational institutions

Statystyki dotyczące liczby uczniów w placówkach edukacyjnych ogólnodostępnych i specjalnych, 2020/21

Źródło: Eurostat - Pupils and students enrolled by education level, sex, type of institution and intensity of participation